بهترین روش درس خواندن؛ راهکارهای علمی برای افزایش بازدهی مطالعه

آیا تابه‌حال احساس کرده‌اید که ساعت‌ها مطالعه می‌کنید؛ اما چیزی یاد نمی‌گیرید؟ نگران نباشید، شما تنها نیستید. کم نیستند دانش‌آموزانی که بعد از گذشت سال‌ها، هنوز هم روش درس خواندن برای امتحان را نمی‌دانند. زیرا در دوران امتحانات با توجه به حجم بالای مطالب درسی و زمان محدود، باید طوری مطالعه کنید که در حداقل زمان، بالاترین بازدهی را داشته باشید.
در طی سال‌های گذشته دانش‌آموزان زیادی به کمک روش‌هایی همچون پومودورو، لایتنر، SQ3R، تکنیک فاینمن و… دوران تحصیل و کنکور خود را با موفقیت پشت سر گذاشتند. البته روش مطالعه امتحان نهایی با کنکور تفاوت زیادی دارد که قبلا در مقاله‌های جداگانه‌ای به طور مفصل به آن پرداختیم؛ مثلا بهترین روش درس خواندن برای کنکور این است که همزمان با مطالعه، تست‌های آموزشی هم حل کنید. پس اگر جزو دانش‌آموزانی هستید که از الان برای موفقیت در کنکور برنامه‌ریزی کرده‌اید، توصیه می‌کنیم مقاله روش مطالعه کنکور را از دست ندهید. زیرا بازیابی حجم زیادی از اطلاعات با توجه به محدودیت زمانی که سر جلسه دارید، کار ساده‌ای نیست و روش مطالعه کنکوری می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.
در ادامه برخی از بهترین روش‌های مطالعه را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که حتی مواردی مثل تغذیه، خواب، استراحت، ساعت مطالعه و… نیز روی کیفیت مطالعه شما تاثیرگذار هستند. همچنین راهکارهای موثری را برای بهبود مطالعه به شما معرفی می‌کنیم.

روشهای موثر درس خواندن: راهنمای گام به گام برای یادگیری بهتر

با شناسایی بهترین طریقه درس خواندن و برنامه‌ریزی دقیق است که هر دقیقه مطالعه شما هدفمندتر خواهد بود و از هدر رفتن زمان جلوگیری می‌شود. به‌علاوه داشتن یک روش مطالعه درست، باعث می‌شود احساس کنترل بیشتری بر روند مطالعه داشته باشید. همچنین استرس ناشی از حجم زیاد مطالب و مطالعه بیهوده را نیز کاهش دهید.
به‌طورکلی می‌توان گفت؛ تکنیک‌های مطالعه موثر به شما کمک می‌کنند تا مطالب را بهتر درک و در حافظه بلندمدت خود ذخیره کنید. در این بخش تصمیم گرفتم چند روش مطالعه موثر را که اغلب مشاوران با تجربه نوتروفیل به بچه‌ها توصیه می‌کنند، به همراه مثال برایتان توضیح دهم تا راحت‌تر بتوانید آنها را اجرا کنید. شما همچنین می‌توانید برای داشتن مشاوره خصوصی و یادگیری بهترین روش درس خواندن از مشاوره کنکور نوتروفیل کمک بگیرید. زیرا اغلب مشاوران ما جزو رتبه‌های برتری هستند که قبلا این مسیر را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند. برای این کار کافیست روی لینک مشخص شده بزنید و فرم موجود در صفحه را پر کنید تا کارشناسان نوتروفیل با شما تماس بگیرند.

روش اول؛ روش SQ3R

1. Survey (بررسی): ابتدا به‌طورکلی به متن نگاه کرده و عناوین، تصاویر و خلاصه هر بخش را بررسی کنید.
2. Question (پرسش): برای هر بخش از خود سوال بپرسید. این کار به شما کمک می‌کند تا هدفمندتر مطالعه کنید.
3. Read (خواندن): با دقت متن را بخوانید و سعی کنید به سوالاتی که پرسیده‌اید پاسخ دهید.
4. Recite (مطالعه حفظی): بدون نگاه کردن به متن، سعی کنید آنچه را خوانده‌اید به زبان خود بیان کنید.
5. Review (مرور): در پایان، کل متن را مرور کرده و نکات کلیدی را یادداشت کنید.

برای مثال: فرض کنید می‌خواهید فصل اول کتاب تاریخ را مطالعه کنید. در مرحله بررسی، به عناوین بخش‌ها، نقشه‌ها و تصاویر نگاه کنید. سپس از خود بپرسید: “در این فصل قرار است درباره چه اتفاقات تاریخی مطالعه کنم؟” در مرحله خواندن، با دقت متن را مطالعه کرده و به سوال خود پاسخ دهید. در مرحله مطالعه حفظی، بدون نگاه کردن به کتاب، سعی کنید رویدادهای مهم آن فصل را برای خودتان تعریف کنید. در نهایت، کل فصل را مرور کرده و نکات کلیدی را در دفترچه یادداشت خود بنویسید.

روش و تکنیک دوم: تکنیک فاینمن

این تکنیک به شما کمک می‌کند تا مفاهیم پیچیده را به زبان ساده توضیح دهید.

1. انتخاب موضوع: موضوعی را که می‌خواهید یاد بگیرید انتخاب کنید.
2. تدریس به دیگران: فرض کنید که می‌خواهید این موضوع را به یک فرد مبتدی توضیح دهید. سعی کنید آن را به ساده‌ترین شکل ممکن بیان کنید.
3. شناسایی نقاط ضعف: اگر در توضیح‌دادن به مشکل برخوردید، به کتاب یا منابع دیگر مراجعه کنید تا درک خود را از مطلب بالا ببرید.
4. ساده‌سازی: به ساده‌سازی مفاهیم پیچیده ادامه دهید تا زمانی که بتوانید آن‌ها را به‌راحتی توضیح دهید.

فرض کنید می‌خواهید مفهوم “فتوسنتز” را توضیح دهید. ابتدا سعی کنید این مفهوم را به زبان خودتان و به ساده‌ترین شکل ممکن برای یک دوست توضیح دهید. اگر در جایی به مشکل برخوردید، به کتاب زیست‌شناسی مراجعه کرده و مطلب را با دقت بیشتر بخوانید. سپس دوباره سعی کنید مفهوم فتوسنتز را به زبان ساده برای دوستتان بیان کنید.

سومین روش درس خواندن موثر: روش لایتنر

این روش برای مرور مطالب و تقویت حافظه فوق‌العاده است. در این روش، از جعبه‌هایی با برچسب‌های زمانی مختلف استفاده می‌شود. مطالب را به کارت‌های کوچک تقسیم کنید. برای مثال یک کارت را شروع به مطالعه کرده و بعد از یادگیری در خانه اول قرار می‌دهید. دو روز بعد مجددا همان کارت را می‌خوانید و در خانه دوم می‌گذارید. این کار را به ترتیب خانه‌ها آن‌قدر تکرار می‌کنید تا کارت مورد نظر به خانه آخر برسد.

• روز اول
• بعد از دو روز
• بعد از چهار روز
• بعد از ۹ روز
• بعد از ۱۴ روز

البته به خاطر بالا بودن حجم مطالب کنکور، شما باید در هر مرحله چندین کارت را بخوانید. برای امتحانات نهایی نیز باید از اول سال یا در نهایت یکی دو ماه قبل از ایام امتحانات از این روش کمک بگیرید. زیرا با توجه به تاثیر 50 درصدی معدل، مطالعه برای امتحان نهایی به اندازه مطالعه برای کنکور اهمیت دارد. در مقاله روش مطالعه امتحان نهایی، نکات مفیدی برای برنامه‌ریزی و روش درس خواندن برای امتحان آورده شده است. نکاتی از جمله؛ انتخاب منبع درسی مناسب، بررسی سوالات امتحان نهایی سال‌های قبل، مطالعه مفهومی و… که برای موفقیت در امتحان نهایی ضروری هستند.

چهارمین روش: روش پومودورو

این روش به شما کمک می‌کند تا با تمرکز بالا و بدون وقفه مطالعه کنید. در این روش، ۲۵ دقیقه مطالعه را با ۵ دقیقه استراحت ترکیب می‌کنید. پس از هر چهار دور ۲۵ دقیقه‌ای، یک استراحت طولانی‌تر (۱۵ تا ۳۰ دقیقه) خواهید داشت تا یک چرخه پومودورو به پایان برسد.

روش PQ4R؛ پنجمین روش موثر برای درس خواندن

این روش تا حد زیادی شبیه به SQ3R است. با این تفاوت که به دلیل داشتن یک مرحله اضافی جزو کامل‌ترین روش‌های مطالعه شناخته می‌شود:

1. پیش‌خوانی: قبل از شروع یادگیری، یک دور مطالب را سرسری بخوانید.
2. سوال کردن: سعی کنید برای قسمت‌های مختلف سوالاتی از خودتان بپرسید.
3. خواندن: متن را با دقت بخوانید.
4. بازگو کردن: مطالب را به زبان خودتان بازگو کنید.
5. تفکر: به مطالب فکر کرده و با تجزیه و تحلیل سعی کنید به پاسخ پرسش‌های خود برسید.
6. مرور کردن: مطالب را مرور کنید تا در ذهنتان تثبیت شوند.

در نهایت باید بدانید هر فردی سبک یادگیری منحصربه‌فردی دارد. بنابراین، ممکن است برخی از این روش‌ها برای شما موثرتر از بقیه باشند. مهم‌ترین نکته این است که روش‌هایی را پیدا کنید که برایتان مناسب هستند و به طور مداوم آن‌ها را تمرین کنید.

روش ششم؛ نقشه های ذهنی

ذهن انسان باید برای یادآوری نکات فراموش شده انرژی زیادی صرف کند. نقشه‌های ذهنی (Distributed Practice) به شما کمک می‌کنند تا ارتباط بین مفاهیم مختلف را بهتر درک کنید. به این صورت که در این روش با استفاده از کلمات کلیدی، تصاویر و خطوط، یک داستان در ذهن خود خلق می‌کنید یا روند طی شدن مراحل را به صورت نقشه در ذهن خود ترسیم می‌کنید. به‌این‌ترتیب در مواقع لازم با کوچک‌ترین جرقه‌ای این نقشه برای شما یادآوری می‌شود.

1. یک موضوع اصلی را در مرکز صفحه قرار دهید.
2. شاخه‌هایی را از موضوع اصلی به سمت موضوعات فرعی بکشید.
3. از رنگ‌ها و تصاویر برای تقویت حافظه استفاده کنید.

چگونه بهتر درس بخوانیم؛ راهکارهای موثر در بالا بردن کیفیت مطالعه

علاوه بر روش‌های مطالعه‌ای که توضیح دادیم، چندین راهکار کلی نیز وجود دارند که می‌توانند به طور قابل‌توجهی کیفیت مطالعه شما را افزایش دهند:

1. ایجاد محیط مناسب مطالعه مثل؛ جای ثابت، نور کافی، میز و صندلی مناسب، تمیز و مرتب بودن محیط مطالعه و..
2. زمان خود را برای هر درس یا موضوع به طور مشخص تقسیم کنید.
3. هر ۲۵ تا ۳۰ دقیقه یکبار، ۵ دقیقه استراحت کنید تا مغزتان تجدید قوا کند.
4. تغذیه،ورزش و خواب کافی به مغز کمک می‌کنند تا اطلاعات جدید را پردازش و در حافظه بلندمدت ذخیره کند.
5. در حین مطالعه از خود سوال بپرسید و سعی کنید به آن‌ها پاسخ دهید.
6. سعی کنید مطالب را به دیگران توضیح دهید تا برای خودتان قابل درک‌تر شود.
7. حل تمرین و مسئله، مطالب را بهتر تثبیت می‌کنند.

اشتباهات رایجی که از درس خواندن صحیح دورمان می کند

درس‌خواندن یک مهارت است که با تمرین و رعایت برخی نکات می‌توان آن را بهبود بخشید. اما متاسفانه بسیاری از ما عادت‌های اشتباهی داریم که مانع از یادگیری مؤثر می‌شوند. در ادامه برخی از این اشتباهات رایج را بررسی می‌کنیم:

1. اشتباهات برنامه‌ریزی و مدیریت زمان که باعث می‌شود مطالعه به صورت بی‌هدف و پراکنده انجام شده و بازدهی کاهش یابد. همچنین مطالعه طولانی‌مدت بدون استراحت باعث خستگی ذهنی و کاهش تمرکز می‌شود.
2. اشتباهات در روش مطالعه مثل خواندن مطالب بدون تلاش برای درک معنای آن‌ها که باعث می‌شود مطالب به‌سرعت فراموش شوند. ننوشتن نکته‌ها و یادداشت‌برداری نکردن، حفظ کردن مطالب به‌جای درک مفاهیم، پیدا نکردن روش مطالعه مناسب
3. بلند بلند درس خواندن انرژی بیشتری از شما می‌گیرد و در دوران کنکور نیز برایتان دردسرساز خواهد بود.
4. راه‌ رفتن و حرکات اضافی را در زمان مطالعه کنار بگذارید.
5. استرس و اضطراب باعث کاهش تمرکز و یادگیری می‌شوند.
6. کمبود خواب و تغذیه نامناسب، عملکرد مغز را مختل می‌کنند.
7. مطالعه در ساعات پایانی شب باعث کاهش تمرکز و کیفیت خواب می‌شود.

چرا مطالعه‌ ام نتیجه نمی‌ دهد؟ اشتباهات رایج و راهکارهای طلایی برای مطالعه موثر

بسیاری از ما با وجود تلاش زیاد، نتایج دلخواه را از مطالعه نمی‌گیریم. این امر اغلب به دلیل وجود برخی اشتباهات رایج در روش مطالعه است. اشتباهاتی مثل؛ نداشتن برنامه مطالعه، مطالعه طولانی‌مدت بدون وقفه، عدم تمرکز، محیط مطالعه نامناسب، استفاده نادرست از روش‌های مطالعه و…

برای داشتن مطالعه‌ای موثر و نتیجه‌بخش علاوه بر تکرار نکردن اشتباهات بهتر است، یک برنامه مطالعه واقع‌بینانه و قابل‌اجرا تهیه کنید و در مکانی آرام و بدون حواس‌پرتی درس بخوانید. روش‌های مطالعه متنوع، مرور منظم، تغذیه سالم و ورزش و… جزو نکاتی هستند که مطالعه شما را موثرتر می‌کنند.
با رعایت این نکات و با کمی تلاش و پشتکار، می‌توانید مطالعه را به یک تجربه لذت‌بخش و پرثمر تبدیل کنید. اگر هنوز هم سوالاتی درباره بهترین روش درس خواندن دارید، نوتروفیل اینجاست تا به شما کمک کند. می‌توانید پرسش‌های خود را کامنت کنید یا از طریق راه‌های ارتباطی با ما تماس بگیرید.

سوالات متداول