تکنیک فاینمن؛ یادگیری بدون فراموشی

«هرچی خوندم، از یادم رفته!»، «نمی‌دونم چرا نمی‌تونم چیزیو مفهومی یاد بگیرم!». اگر شما هم با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید، یادگیری تکنیک فاینمن از نان شب هم برایتان واجب‌تر است. ممکن است شما از این روش برای یادگیری فرمول‌های فیزیک استفاده کنید، اما فرد دیگری برای یادگیری دستورهای آشپزی! تکنیک مطالعه دکتر فاینمن محدودیتی ندارد و برای هر موضوعی قابل اجرا است.

مراحل مختلف این روش به شما می‌آموزد که چگونه همه جنبه‌های موضوع موردنظر را به‌خوبی درک کرده، آن‌ را فراموش نکنید و بتوانید به زبان ساده آن را برای خود یا دیگران توضیح دهید. با توجه به اهمیت و تأثیر یادگیری مفهومی در مسیر موفقیت کنکور، در این مقاله می‌خواهیم تکنیک دکتر فاینمن را به شما آموزش دهیم.

تکنیک فاینمن چیست؟

برای موفقیت در کنکور، روش‌های مطالعاتی بسیاری وجود دارد که از بهترین روش‌ها، تکنیک مطالعه فاینمن است. ابتدا می‌خواهیم به‌طور واضح توضیح دهیم که منظور از تکنیک فاینمن چیست؟ این روش که از سوی ریچارد فاینمن، برنده جایزه نوبل آمریکایی، ابداع‌شده و شامل چهار مرحله است. هدف اصلی این روش، درک عمیق موضوعاتی است که فهم آن‌ها دشوار به نظر می‌رسد.

اگر به دنبال سایر روش‌های مطالعه کنکور هستید و می‌خواهید روش مناسب خودتان را پیدا کنید، مقاله «روش مطالعه کنکور» را مطالعه کنید.

به کمک تکنیک مطالعه دکتر فاینمن می‌توانید با توضیح دادن مطالب به زبانی ساده و به شکلی که انگار با یک کودک صحبت می‌کنید، آن‌ها را به‌طور کامل در ذهن خود ثبت کنید. در این فرآیند، شما باید ایده‌ها را در ذهن خود ساده کرده و به زبانی واضح و مختصر توضیح بدهید؛ به همین دلیل، درک مفاهیم پیچیده آسان‌تر می‌شود.

طبیعتاً شما نمی‌تونید مفاهیم پیچیده رو به یه کودک با زبان خیلی علمی توضیح بدین و اول از همه باید اون مفاهیم رو ساده کنید. همین میشه برگ برنده یادگیری عمیق شما تو تکنیک فاینمن!

عنصر اساسی در تکنیک فاینمن یادگیری، شناسایی نقاط ضعف در دانش شما است. وقتی شما تنها در ذهن خود به مفهومی فکر می‌کنید، اغلب درک شما از واقعیت موضوع منحرف می‌شود. ممکن است شما تصور کنید که موضوع را به‌خوبی فهمیده‌اید اما وقتی به جزئیات می‌رسید، متوجه می‌شوید که چه مقدار از اطلاعات را از دست داده‌اید. بهترین راه برای کشف این جزئیات گمشده، تلاش برای توضیح آن‌ها به شخصی است که با این مفهوم آشنا نیست.

زمانی که مطلبی را با صدای بلند توضیح می‌دهید، نقاط مبهم در ذهن شما برجسته می‌شود. درواقع، استفاده از تکنیک دکتر فاینمن، راهی عالی برای شفاف‌سازی افکار مبهم و تعیین میزان درک شما از موضوع است.

نقش تکنیک فاینمن در موفقیت شما

شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که اصلاً تکنیک فاینمن چه تأثیری در موفقیت شما دارد؟ زمانی که شما یک مطلب را صرفاً به‌صورت طوطی‌وار حذف نمی‌کنید و کاملاً آن را درک می‌کنید، دیگر به‌راحتی فراموشش نخواهید کرد. فراموشی مطالب یکی از متداول‌ترین مشکلات دانش‌آموزان کنکوری است. اکثر مشاورین کنکور استفاده از تکنیک فاینمن یادگیری را به دانش‌آموزان خود توصیه می‌کنند؛ زیرا دانش‌آموزان به کمک این تکنیک می‌توانند به یادگیری خود عمیق دهند.

البته برای موفقیت در کنکور صرفاً روش مطالعه اهمیت ندارد! برای موفقیت در کنکور، فاکتورهای بیشتری مدنظر است؛ مانند انتخاب درست منابع، در نظر گرفتن زمان استراحت، داشتن یک برنامه شخصی‌سازی‌شده و… . تمام این فاکتورها را یک مشاور کنکور خوب می‌تواند بدون آزمون و خطا، برایتان فراهم کند تا خیالتان از موفقیت در کنکور راحت شود. اگر احساس می‌کنید نیاز به کمک گرفتن از یک مشاور کنکور خوب دارید؛ می‌توانید از طریق صفحه «دریافت خدمات مشاوره کنکور از نوتروفیل» با طرح‌های مشاوره‌ای متنوع نوتروفیل آشنا شوید.

مراحل یادگیری تکنیک فاینمن

تکنیک فاینمن برای مطالعه مؤثر در زمان کوتاه یکی از بهترین روش‌ها است. این تکنیک ۴ مرحله دارد که عبارت است از:

۱. مرحله اول: انتخاب موضوع

ابتدا باید مشخص کنید از این تکنیک برای چه مبحثی می‌خواهید استفاده کنید. مثلاً امروز در برنامه مطالعه خود، مطالعه بخش از فصل ۲ فیزیک را دارید. و می‌خواهید از تکنیک فاینمن برای یادگیری عمیق‌تر استفاده کنید. ابتدا یک دور موضوع مدنظر خود را از کتاب درسی مطالعه کنید تا یادگیری اولیه برایتان صورت گیرد.

۲. مرحله دوم: آموزش ساده مسئله

اکنون یک کاغذ بردارید و هر چیزی که درباره آن موضوع می‌دانید را به‌صورت ساده و شفاف روی کاغذ بیاورید، به‌گونه‌ای که گویی در حال آموزش دادن به یک کودک هستید. البته می‌توانید توضیحاتتان را روی کاغذ ننویسید و صرفاً با صدای بلند بازگو کنید.

به یاد داشته باشید که در این مرحله قرار نیست به یک بزرگسال باهوش آموزش دهید؛ بلکه می‌خواهید به یک کودک با دایره لغات محدود، آن مطلب را آموزش دهید. بنابراین آموزش شما باید ساده، واضح و بدون ابهام باشد.

یکی از دلایلی که ممکن است نتوانیم یک موضوع را به‌خوبی درک کنیم، استفاده از واژگان و اصطلاحات تخصصی و پیچیده است. در مرحله اول تکنیک فاینمن با توضیح آن مطلب به زبان ساده، این مشکل را برطرف می‌کنیم.

وقتی که در تکنیک مطالعه دکتر فاینمن یک ایده را از ابتدا تا انتها به زبانی ساده که یک کودک بتواند آن را بفهمد، می‌نویسید یا توضیح می‌دهید؛ خود را مجبور می‌کنید که مفهوم را در سطح عمیق‌تری درک کنید. بنابراین، رابطه بین مطالب را بهتر به خاطر می‌سپارید.

۳. مرحله سوم: شناسایی نقاط ضعف

بخش‌هایی که در مرحله قبلی توضیح آن‌ها برای شما دشوار بود، نشان‌دهنده وجود نقاط ضعفی در دانش شما هستند. شناسایی این نقاط ضعف که منجر به ناتوانی در توضیح مطالب می‌شود، یک قسمت اساسی از فرآیند یادگیری است. در این مرحله باید به منابع خود بازگردید، تعاریف را مرور کنید و تا زمانی که قادر به توضیح کامل مطالب باشید، مطالعه را ادامه دهید.

برطرف کردن این نقاط ضعف در تکنیک مطالعه فاینمن به شما کمک می‌کند تا به یادگیری مطالبی که خوانده‌اید، عمق ببخشید. با استفاده از این، هنگامی که دقیقاً می‌دانید چه چیزهایی را یاد گرفته‌اید و در مورد نقاط ضعف خود صادق هستید، اشتباهات تا حد ممکن کاهش پیدا کرده و احتمال موفقیتتان نیز بالا می‌رود.

۴. مرحله چهارم: سازمان‌دهی و ساده‌سازی

در آغاز این مرحله از تکنیک فاینمن، شما مجموعه‌ای از یادداشت‌ها با توضیحات ساده دارید. اکنون باید آن‌ها را سازمان‌دهی و مرتب کنید و به یک روایت تبدیل کنید که بتوانید از ابتدا تا انتها بازگو کنید. سپس روایت خود را با صدای بلند بخوانید.

اگر در هر نقطه‌ای احساس کردید، توضیحتان گیج‌کننده به نظر می‌رسد؛ به مرحله قبل بازگردید. این روند را تکرار کنید تا زمانی که روایتی داشته باشید که بتوانید آن را برای هرکسی تعریف کنید. اگر این روش را بارها و بارها انجام دهید، درنهایت با یک دفترچه در مورد موضوعات مختلف با توضیحات ساده مواجه می‌شوید که به یادگیری عمیق شما کمک می‌کند.

مزایا استفاده از تکنیک دکتر فاینمن

بی‌شک استفاده از روش‌های مطالعاتی نظیر تکنیک فاینمن و یا روش PQRST، مزایایی دارد که در اینجا به مزایا استفاده از تکنیک مطالعه فاینمن اشاره خواهیم کرد.

1. عمق‌بخشی به مطالب خوانده‌شده
2. یادگیری بدون فراموشی
3. تقویت تفکر انتقادی
4. تقویت مهارت‌های ارتباطی

یک مطلب پیشنهادی مفید: روش مطالعه PQRST

من تا قبل از آشنایی با تکنیک فاینمن، بزرگترین مشکلم این بود که مطالبی که می‌خوندم رو سریع فراموش می‌کردم. عملا هرچی زمان می‌ذاشتم و درس می‌خوندم انگار همش پوچ میشد. زمانی که مشاورم تکنیک فاینمن رو بهم یاد داد، کم کم تونستم به کمک این تکنیک، یادگیریم رو عمیق‌تر کنم و به همین واسطه کمتر دچار فراموشی مطالب میشدم.

جمع‌بندی آنچه بیان شد

تکنیک فاینمن یکی از روش‌های مؤثر یادگیری با فرآیندی ساده و کارآمد است که برای فهم سریع و عمیق هر موضوع یا مفهومی مورداستفاده قرار می‌گیرد. در استفاده از تکنیک مطالعه دکتر فاینمن هیچ محدودیت موضوعی ندارید و می‌توانید از این تکنیک برای یادگیری عمیق هر موضوعی که می‌خواهید، استفاده کنید.

ترکیب تکنیک فاینمن با سایر روش‌های مطالعه می‌تواند نتایج قابل‌توجهی برای شما دانش‌آموزان به همراه داشته باشد. اگر به دنبال سایر روش‌های مطالعاتی مفید برای کنکور هستید، می‌توانید سری به سایت «نوتروفیل» بزنید. نوتروفیل همراه همیشگی شما کنکوری‌ها است و مفیدترین و به‌روزترین روش‌ها را به شما آموزش می‌دهد.

سؤالات متداول