روش مطالعه sq3r چیست؟ بهترین تکنیک مطالعه برای موفقیت در کنکور

روش مطالعه sq3r را می‌شناسید؟ حجم مطالبی که شما دانش‌آموزان باید مطالعه کنید معمولاً زیاد است و بسیاری از شما از مشکل فراموشی جزئیات یا یادگیری ناقص گلایه دارید. با استفاده از مطالعه به روش sq3r می‌توان اطلاعات را به شکلی موثرتر در حافظه بلندمدت ذخیره کرد و احتمال فراموشی را کاهش داد.

این روش که شامل پنج مرحله‌ است:

1. پیش‌خوانی (Survey)
2. طرح سوال (Question)
3. مطالعه (Read)
4. یادآوری (Recall)
5. مرور (Review)

شاید در آغاز، انجام این مراحل کمی وقت‌گیر یا حتی دشوار به نظر برسد، اما با تمرین و تکرار، استفاده از این تکنیک ساده‌تر و سریع‌تر خواهد شد. پس در پاسخ به این سوال که روش sq3r چیست؟ می‌توان گفت روش SQ3R برای مطالعه کتاب‌های درسی و متون دشوار، رویکردی کارآمد به شمار می‌رود. اگر به دنبال یک روش مطالعه بدون فراموشی هستید، آشنایی با این تکنیک پنج‌مرحله‌ای می‌تواند تغییری قابل توجه در روند یادگیری شما ایجاد کند.

روش مطالعه sq3r چیست؟

یکی از سوالات مهمی که ذهن اکثر دانش‌آموزان را به خود درگیر کرده این است که بهترین روش مطالعه کدام روش است؟ به کدام روش مطالعه کنیم که مطالب از یادمان نرود؟ یافتن یک شیوه‌ی مؤثر برای مطالعه، به‌ویژه در زمان آماده شدن برای کنکور یا امتحانات، می‌تواند تأثیر چشمگیری بر موفقیت داشته باشد. یکی از روش‌های کارآمد و شناخته‌شده در این زمینه، روش مطالعه sq3r است که با هدف بهبود یادگیری و درک بهتر مطالب درسی طراحی شده است. اگر به دنبال بهبود روش مطالعه خود هستید، آشنایی با این تکنیک پنج‌مرحله‌ای می‌تواند تغییری قابل توجه در روند یادگیری شما ایجاد کند. این روش بر پنج مرحله‌ اصلی استوار است:

1. پیش‌خوانی (Survey)
2. طرح سوال (Question)
3. مطالعه (Read)
4. یادآوری (Recall)
5. مرور (Review)

به کمک و مشاوره نیاز داری؟ 💜😍

خبر خوب! اگر به مشاوره نیاز داری اطلاعات خودت رو وارد فرم زیر کن؛ سپس در اسرع وقت مشاوران ما با شمارت تماس میگیرن.

"*"فیلدهای ضروری را نشان می دهد

نام و نام خانوادگی*

شماره تماس*

پایه تحصیلی*

انتخاب کنید…دهمیازدهمدوازدهمفارغ التحصیل

رشته تحصیلی*

انتخاب کنید…علوم تجربیریاضی و فیزیکعلوم انسانی

در ادامه این ۵ مرحله را به صورت کامل برایتان باز خواهیم کرد؛ اما یادتان باشد یادگیری صرف روش مطالعه نمی‌تواند تصمین‌کننده موفقیت شما باشد. برای اینکه بتوانید از این روش‌های مطالعه نهایت بهره را ببرید؛ باید یک برنامه شخصی‌سازی شده برای هر مرحله از مطالعه داشته باشید. برای داشتن یک برنامه منسجم و شخصی‌سازی شده می‌توانید از مشاوره کنکور کمک بگیرید. یکی از بهترین مراکز مشاوره کنکور، مشاوره کنکور نوتروفیل است که با مراجعه به لینک مربوط به آن می‌توانید اطلاعات لازم درباره طرح‌های متنوع نوتروفیل به دست آورید.

۵ مرحله روش مطالعه sq3r

در این بخش به صورت کامل ۵ مرحله روش مطالعه sq3r را برایتان شرح می‌دهیم. پیش از آنکه به سراغ یادگیری این روش برویم، به شما یک نکته مهم را بگویم. روش‌های مطالعه زیادی وجود دارد و ممکن است برخی از این روش‌های با ویژگی‌های شخصیتی شما همخوانی نداشته باشد؛ بنابراین نگران نشوید که نمی‌توانید این روش را انجام دهید. ممکن است روش مطالعه مناسب شما روش دیگری باشد.

یکی دیگر از روش‌های موثر مطالعه، روش pqrst است. روش مطالعه pqrst شباهت‌های زیادی با روش مطالعه pq3r دارد اما در مراحل پایانی کمی متفاوت است. اگر کنجکاو هستید تا روش مطالعه بدون فراموشی pqrst را نیز بشناسید و یاد بگیرید، مقاله روش مطالعه pqrst را حتما مطالعه کنید.

مرحله اول: مرور اولیه یا پیش مطالعه (Survey)

مرحله اول مطالعه به روش sq3r، پیش مطالعه یا مرور اولیه است. پیش از شروع یادگیری، مرور اولیه یکی از تکنیک‌های مؤثر است که زمان چندانی از شما نمی‌گیرد اما تأثیر چشمگیری در درک عمیق‌تر مطالب دارد. بسیاری از شما دانش‌آموزان این مرحله را بیهوده می‌دانید و برای آن زمان نمی‌گذارید؛ اما این مرحله ذهن را برای دریافت اطلاعات جدید آماده می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم پیش از حضور در کلاس یا مطالعه برنامه درسی، چند دقیقه‌ای را به این کار اختصاص دهید. اما چگونه باید این کار را انجام دهید؟

برای مرور اولیه کافی است ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان بگذارید و مراحل زیر را انجام دهید:

• عناوین اصلی و سرتیترها را مرور کنید.
• مقدمه متن یا فصل را به صورت کلی و سریع بخوانید. این کار کمک می‌کند تا با موضوع آشنا شوید.
• تصاویر، نمودارها و جداول را با نگاهی گذرا بررسی کنید.
• به کلمات یا عبارات برجسته در متن توجه کنید و آن‌ها را بخوانید.
• اگر خلاصه یا نتیجه‌گیری در پایان وجود دارد، آن را مرور کنید.
• سؤالات پایانی متن یا فصل را بخوانید و در هنگام مطالعه اصلی به دنبال پاسخ آن‌ها باشید.

چرا مرحله اول (پیش مطالعه) در روش مطالعه sq3r اهمیت دارد؟

• دید کلی‌تری نسبت به متن ایجاد می‌کند.
• کمک می‌کند نکات و عبارات کلیدی را شناسایی کنید.
• امکان برقراری ارتباط بین مطالب جدید و اطلاعات قبلی را فراهم می‌سازد.
• ذهن شما را برای مطالعه دقیق‌تر آماده می‌کند.

مرحله دوم: طرح سوال (Question)

مرحله دوم مطالعه به روش sq3r، طرح سوال است. در این مرحله، با طراحی سؤالات مرتبط با هر بخش، خود را بیشتر درگیر موضوع می‌کنید و ذهن را برای یادگیری فعال‌تر آماده می‌سازید. برای عناوین و بخش‌های مختلف، سؤالاتی را طرح کنید که به نظر می‌رسد پاسخ آن‌ها در متن وجود دارد. این کار باعث می‌شود هنگام مطالعه، به دنبال پاسخ‌ها بگردید و عمیق‌تر به مطالب فکر کنید.

اما چرا طرح سؤال مفید است؟

• تمرکز شما را در هنگام مطالعه افزایش می‌دهد.
• به مطالعه هدف می‌بخشد و شما را به سمت یادگیری هدایت می‌کند.
• به ارزیابی میزان یادگیری شما در مراحل بعد کمک می‌کند.

مرحله سوم: مطالعه (Read)

در این مرحله که می‌توان آن را هسته اصلی روش مطالعه sq3r نامید، به سراغ متنی که قصد یادگیری آن را دارید، بروید. ابتدا سوال‌هایی که در مراحل قبل طرح کرده‌اید را به خاطر آورید و ذهن خود را روی آن‌ها متمرکز کنید. سپس بخش مرتبط با این سوالات را با دقت بخوانید. این کار باعث می‌شود توجه شما بیشتر روی نکات کلیدی و اطلاعات مهم متمرکز شود.

اگر در حین مطالعه به موضوعات تازه‌ای برخوردید که برایتان سوال ایجاد کردند، می‌توانید به لیست سوالات خود آن‌ها را اضافه کرده و مسیر مطالعه‌تان را هدفمندتر کنید.

مرحله چهارم: یادآوری مطالب (Recall/Recite)

پس از مطالعه کامل یک فصل یا درس، نوبت به یادآوری مطالب می‌رسد. در این مرحله، با استفاده از کلمات کلیدی که یادداشت کرده‌اید یا سوالاتی که طرح کرده‌اید، تلاش کنید محتوای خوانده شده را در ذهن خود یادآوری کنید. سعی کنید به زبان خودتان نکات را بازگو کنید. اگر جایی چیزی را به خاطر نیاوردید، به متن مراجعه کنید و آن نکته را مجدد مرور کنید.

این فرآیند یادآوری باعث می‌شود اطلاعات بهتر در حافظه بلندمدت شما ذخیره شوند؛ زیرا زمانی که مغز در حین یادگیری به موضوعی برخورد می‌کند که فراموش شده، به‌شدت آماده پذیرش آن اطلاعات است. همچنین:

• بررسی کنید که آیا توانسته‌اید پاسخ سوالات خود را پیدا کنید؟ اگر پاسخ منفی است، دوباره با مراجعه به متن به دنبال آن‌ها بگردید.
• بلافاصله بعد از مطالعه، این مرحله را انجام دهید تا از فراموشی مطالب جلوگیری کنید.
• قبل از رفتن به مرحله بعد، مطمئن شوید که پاسخ همه سوالات خود را پیدا کرده‌اید.

چرا مرحله چهارم مطالعه به روش sq3r مهم است؟

• با این کار مطالب بهتر و عمیق‌تر در ذهن باقی می‌مانند.
• می‌توانید نقاط ضعف خود را در یادگیری شناسایی کنید.
• این فرآیند به تقویت حافظه و سلامت ذهن کمک می‌کند.

مرحله پنجم: مرور مطالب (Review)

حتی اگر تمام مراحل قبلی را به‌خوبی انجام داده باشید، نباید تصور کنید که کار تمام شده است. مرور نکردن مطالب باعث می‌شود بخش زیادی از آنچه آموخته‌اید به‌مرور زمان از ذهن شما پاک شود. برای حفظ و تثبیت یادگیری، بهتر است:

• در همان روز، یک هفته بعد، و در پایان ماه مطالب را مرور کنید.
• روش‌های موثر مرور را بیاموزید و از منابع مفید برای مرور استفاده کنید.

برای اینکه با بهترین روش‌های مرور درس‌های مختلف آشنا شوید، می‌توانید سری به وبلاگ نوتورفیل بزنید. ما در نوتروفیل، مقالات کاربردی و مفیدی را برای شما دانش‌آموزان در رابطه مرور کردن و روش‌های آن نوشته‌ایم. خواندن این مقالات می‌تواند به شما کمک کند تا روش‌های مرور و بازه‌های اصلی مرور درس‌ها را یاد بگیرید.

چرا مرور کردن به عنوان مرحله آخر روش مطالعه sq3r اهمیت دارد؟

• یادگیری بدون مرور، عملاً امکان‌پذیر نیست.
• مرور زمان کمتری از شما می‌گیرد و اطلاعات بیشتری را تثبیت می‌کند.
• یادآوری را برایتان آسان‌تر می‌سازد.

می‌تونم بگم که وقتی برای اولین بار روش SQ3R را امتحان کردم، در ابتدا به نظرم پیچیده بود. اما بعد از چندبار تلاش کردن، متوجه شدم که چقدر به فهم بهتر مطالب و تثبیتشون کمک می‌کنه. به کمک روش مطالعه sq3r، دیگه مجبور نبودم مطالب را به طور سطحی مرور کنم؛ بلکه هر بار که می‌خوندم، سوالاتی برای خودم می‌ساختم و سعی می‌کردم به جواب‌ها برسم. این کار نه تنها باعث شد مطالب بهتر در ذهنم بمونن، بلکه سرعت مطالعه‌ام هم به طور معناداری افزایش پیدا کرد.

مزایا مطالعه به روش sq3r

بسیاری از افرادی که در زمینه‌های تحصیلی موفق هستند، بدون آنکه بدانند یا آگاهانه از یک تکنیک کاربردی به نام روش مطالعه sq3r بهره می‌گیرند. این روش به عنوان یکی از کلیدهای طلایی موفقیت، به یادگیری عمیق‌تر و موثرتر کمک می‌کند. شاید در نگاه اول مراحل این روش کمی پیچیده به نظر برسد، اما زمانی که آن را به کار ببندید و نتایج مثبت آن را مشاهده کنید، به سرعت جذب آن خواهید شد.

این روش چندین مزیت اساسی دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

۱. یادگیری عمیق و مفهومی:

به جای حفظ کردن مطالب به شکل طوطی‌وار، این روش باعث درک بهتر مفاهیم می‌شود.

۲. تقویت خلاقیت و تفکر فعال:

دانش‌آموزان با استفاده از این روش، ذهن خود را درگیر پرسشگری و تحلیل می‌کنند و خلاقیت بیشتری در یادگیری به کار می‌گیرند.

۳. تثبیت مطالب در حافظه بلندمدت:

مرور منظم اطلاعات مانع از فراموشی سریع شده و مطالب را به حافظه ماندگار انتقال می‌دهد.

۴. افزایش تمرکز و دقت:

این تکنیک به بهبود تمرکز حین مطالعه کمک کرده و باعث می‌شود زمان بهینه‌تری برای یادگیری اختصاص یابد.

۵. صرفه‌جویی در زمان:

در بلندمدت، این روش با سازمان‌دهی بهتر مطالعه، باعث افزایش سرعت یادگیری می‌شود.

پیشنهادی برای مطالعه بیشتر: یکی دیگر از روش‌های مطالعه که می‌تواند کمک زیادی به یادگیری عمیق‌تر شما کند، تکنیک فاینمن است. این تکنیک از ۴ مرحله تشکیل شده و بیشتر کمک به فهم عمیق‌تر مطالب می‌کند. برای یادگیری این تکنیک می‌توانید مقاله مربوط به تکنیک فاینمن را مطالعه کنید.

چگونه مطالعه به روش sq3r دانش‌آموزان کمک می‌کند؟

گاهی پیش می‌آید که دانش‌آموزان پس از مطالعه طولانی، متوجه می‌شوند چیزی از محتوای خوانده شده به یاد ندارند. استفاده از این تکنیک آنها را وادار به تفکر عمیق‌تر و مرور مکرر مطالب می‌کند. مراحل این روش شامل پیش‌مطالعه، پرسش، مطالعه دقیق، بازگویی و مرور است که به ترتیب باعث تثبیت اطلاعات در ذهن می‌شود.
علاوه بر این، روش مطالعه sq3r مانع از انباشته شدن مطالب برای شب امتحان می‌شود. این روش دانش‌آموزان را تشویق می‌کند تا در طول یادگیری یادداشت‌برداری کنند و این یادداشت‌ها بعدها به عنوان منبعی موثر برای مرور مورد استفاده قرار گیرد.

سوالات متداول