انواع سهمیه‌ های کنکور؛ نحوه استفاده و میزان تأثیر هر سهمیه در کنکور 1404

آیا تابه‌حال دقت کرده‌اید که رتبه کشوری داوطلبان، بسیار بیشتر از رتبه‌ای است که با آن انتخاب رشته می‌کنند؟ شاید از خودتان پرسیده باشید که چطور یک داوطلب با رتبه کشوری ۵ رقمی در دانشگاه‌های روزانه پذیرفته شده است!
یکی از مصوبه‌هایی که سازمان سنجش برای برقراری عدالت آموزشی در نظر گرفته، اعمال سهمیه مناطق سه گانه است تا داوطلبانی که در نقاط کم‌برخوردار زندگی می‌کنند، در مقایسه نابرابر با سایر داوطلبان قرار نگیرند.
این سازمان همچنین برای داوطلبینی که عضو خانواده شهدا، ایثارگران ۲۵ درصدی، ایثارگران ۵ درصدی و… هستند، امتیازاتی در نظر گرفته که روی تراز و رتبه نهایی کنکور تأثیر زیادی دارد. البته میزان تأثیر هر سهمیه متفاوت است و داوطلبان برای استفاده از هر مورد، باید مدارک لازم را در زمان ثبت‌نام ارائه کنند.

در این مقاله سعی کردیم تمام اطلاعات لازم در مورد نحوه استفاده و تأثیر انواع سهمیه های کنکور سراسری را بررسی کنیم. اما اگر جزو داوطلبانی هستید که شرایط لازم برای استفاده از یک یا چند سهمیه را دارید، حتما از یک فرد باتجربه مثل مشاور کمک بگیرید تا این فرصت را از دست ندهید. مشاوران نوتروفیل یکی از مطمئن‌ترین افرادی هستند که اطلاعات درستی در این زمینه در اختیار شما قرار می‌دهند. شما می‌توانید در صفحه مشاوره کنکور لیست این مشاوران و سایر خدماتی که نوتروفیل برای شما در نظر گرفته را مشاهده کنید.

آشنایی کلی با تأثیر انواع سهمیه در کنکور

اکثر داوطلبان در درک مفهوم سهمیه و تأثیر انواع سهمیه‌ های کنکور مشکل دارند و دلیل وجود آنها را نمی‌دانند؛ مثلاً می‌پرسند که من با سهمیه منطقه ۱ شانس قبولی بیشتری دارم یا سهمیه منطقه ۳؟
داستان از آنجایی شروع شد که شورای عالی انقلاب فرهنگی برای رعایت عدالت آموزشی، سهمیه‌های مختلفی را در نظر گرفت. نکته مهمی که در مورد این مصوبه باید بدانید؛ این است که داوطلبان تنها با افرادی که سهمیه مشابه آنها را دارند رقابت می‌کند.
برای مثال داوطلبان منطقه ۱ که اکثرا امکانات آموزشی خوبی دارند، با داوطلبان منطقه ۳ که اکثرا ساکن مناطق محروم هستند، مقایسه نمی‌شوند. برای درک تأثیر سهمیه و نحوه اشغال شدن صندلی دانشگاه‌ها بر اساس انواع سهمیه‌های کنکور سراسری، به مثال زیر توجه کنید:
“فرض کنید ظرفیت رشته پرستاری دانشگاه شهید بهشتی ۱٠٠ نفر است، از این ظرفیت ۲۵ صندلی به دارندگان سهمیه ایثارگران ۲۵ درصد، ۵ صندلی به سهمیه ایثارگران ۵ درصد، ۱۷ صندلی به داوطلبان منطقه ۱، ۲۸ صندلی به داوطلبان منطقه ۲ و ۲۷ صندلی به سهمیه منطقه ۳ اختصاص دارد.”

انواع سهمیه‌ های کنکور ۱۴٠۳

انواع سهمیه‌ های کنکور ۱۴٠۳ شامل سهمیه مناطق، سهمیه ایثارگران ۵ و ۲۵ درصدی، سهمیه خانواده شهدا، سهمیه رزمندگان، سهمیه بهیاران، سهمیه بلایای طبیعی و سهمیه مناطق محروم است.
برای اینکه سهمیه‌ها در رتبه کنکور تأثیر بگذارند، لازم است داوطلبان شرایط خاصی داشته باشند. همچنین تأثیر این سهمیه‌ها متفاوت است، ممکن است یک سهمیه باعث شود رتبه کشوری تقسیم بر ۲ شود و سهمیه دیگر رتبه کشوری را تقسیم بر ۲٠ کند. در ادامه در مورد تأثیر هر سهمیه بیشتر صحبت می‌کنیم.

سهمیه مناطق؛ عادلانه ترین مصوبه کنکور

سهمیه مناطق برای تمام داوطلبان کنکور سراسری اعمال می‌شود، دسته‌بندی جمعیت داوطلبان کنکور در قالب مناطق سه گانه، بر اساس سطح امکانات آموزشی داوطلبان و جمعیت منطقه محل زندگی داوطلب است. به لطف این سهمیه، حق کسی که در یک شهر کوچک و با حداقل امکانات درس خوانده است ضایع نشده و این داوطلب تنها با کسانی که شرایط مشابه او را دارند سنجیده می‌شود. به همین دلیل است که داوطلبان منطقه ۳ با میانگین درصد کمتر، رتبه بهتری کسب می‌کنند.

• نحوه استفاده

نحوه اختصاص یافتن سهمیه مناطق به داوطلبان به این موضوع بستگی دارد که داوطلب سه سال آخر دوران تحصیل خود را در کدام شهر تحصیل کرده است. منطقه ۱ شامل کلان‌شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، تبریز و مشهد است، منطقه ۲ مراکز سایر استان‌ها و شهرهای بزرگ را شامل می‌شود و منطقه ۳ شامل شهرهای کوچک و مناطق روستایی است.

• تأثیر استفاده

برای درک تأثیر سهمیه مناطق، می‌توانیم بگوییم رتبه کشوری داوطلبان منطقه ۱ تقسیم بر ۲ تا ۳ می‌شود، برای داوطلبان منطقه ۲ رتبه کشوری بر ۳ تا ۴ و برای داوطلبان منطقه ۳ رتبه کشوری تقسیم بر ۲ تا ۳ می‌شود و به این صورت رتبه در سهمیه محاسبه خواهد شد.

سهمیه ایثارگران ۲۵ درصدی

سهمیه ایثارگران ۲۵ درصدی حسابی سروصدا به پا کرده و تعدادی از داوطلبان معتقدند دارندگان این سهمیه راحت‌تر از سایر داوطلبان به اهدافشان می‌رسند. سهمیه ایثارگران ۲۵ درصد به همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثران، جانبازان ۲۵ درصد و بالاتر و همسر و فرزندان آنها و آزادگان و همسر و فرزندان آنها تعلق می‌گیرد. همان‌طور که در مقاله سهمیه ایثارگران در کنکور هم توضیح دادیم؛ از کل ظرفیت دانشگاه‌ها، ۲۵ درصد آنها به داوطلبان سهمیه ایثارگران ۲۵ درصد تعلق دارد.

• نحوه استفاده

گفتیم مشمولان هر کدام از انواع سهمیه‌های کنکور تنها با داوطلبانی که سهمیه مشابه خودشان را دارند سنجیده می‌شوند. برای استفاده کردن از سهمیه ایثارگران ۲۵ درصدی، یک شرط وجود دارد و آن هم این است که داوطلب باید حداقل ۷٠ درصد نمره آخرین نفر قبولی رشته محل مورد نظرش را کسب کرده باشد.

• تأثیر استفاده

برای اینکه تأثیر سهمیه ایثارگران ۲۵ درصد را درک کنید، در نظر بگیرید که رتبه کشوری این داوطلبان هر عددی که باشد، با اعمال سهمیه تقسیم بر عدد ۲۰ تا ۴٠ می‌شود. البته یادتان باشد که اگر داوطلب حداقل ۷٠ درصد نمره قبولی آخرین نفر را کسب نکند، این تغییر برای او اعمال نخواهد شد.

سهمیه ایثارگران ۵ درصدی

۵ درصد از کل ظرفیت پذیرش کنکور سراسری به دارندگان سهمیه ایثارگران ۵ درصدی اختصاص دارد. جانبازان زیر ۲۵ درصد، همسر و فرزندان آنها و همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه در جبهه مشمول این سهمیه می‌شوند. پیشنهاد می‌کنیم برای اطلاع از تأثیر درصدهای مختلف جانبازی، مقاله تأثیر سهمیه جانبازی در رتبه کنکور را با دقت مطالعه کنید.

• نحوه استفاده

داوطلبان در صورتی می‌توانند از سهمیه ۵ درصدی خود استفاده کنند که موفق به کسب حداقل ۷٠ درصد نمره آخرین فرد قبولی در کد رشته محل مورد نظرشان شوند. برای استفاده از این سهمیه داوطلبان باید بند مربوطه را در فرم ثبت‌نام اینترنتی انتخاب کنند و درصورتی‌که اطلاعات آنها تایید شود، کد رهگیری ۱۲ رقمی برای آنها صادر می‌شود.

• تأثیر استفاده

رتبه کشوری داوطلبان با اعمال سهمیه ۵ درصدی ایثارگران، تقسیم بر ۲ الی ۵ می‌شود. ممکن است بگویید سهمیه ۵ درصدی که فرق چندانی با سهمیه مناطق ندارد و اصلا از کجا معلوم رتبه ما با اعمال سهمیه مناطق بهتر نشود! نگران نباشید درصورتی‌که رتبه داوطلب در سهمیه مناطق بهتر از رتبه او با احتساب سهمیه ۵ درصدی باشد، رتبه بهتر یعنی رتبه در سهمیه مناطق برای داوطلب در نظر گرفته می‌شود.

سهمیه خانواده شهدا

بر خلاف تصور داوطلبان، سهمیه خانواده شهدا از سهمیه ایثارگران ۵ و ۲۵ درصدی جدا است و این سهمیه فقط شامل پدر، مادر و فرزند شهید می‌شود، پس نوه شهید یا برادرزاده شهدا مشمول سهمیه خانواده شهدا نیستند. ظرفیت این سهمیه بستگی به تعداد شرکت‌کنندگانی دارد که از این سهمیه استفاده می‌کنند و جمعیت مشمولان این سهمیه به نسبت سایر سهمیه‌ها کمتر است. برای اعمال این سهمیه در نتیجه داوطلبان، این عزیزان باید موفق شوند حداقل ۸۵ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در سهمیه آزاد را کسب کنند.

سهمیه مناطق محروم

در دفترچه انتخاب رشته هر سال تعدادی کد رشته خاص به سهمیه مناطق محروم اختصاص دارد. این سهمیه مخصوص تعدادی از استان‌های کشور است و کل استان‌ها را شامل نمی‌شود. نکته مهم در مورد این کد رشته‌ها این است که فقط دانش‌آموزان بومی شهرستان‌های محروم می‌توانند این رشته‌ها را انتخاب کنند.
پس شانس قبولی در این رشته‌ها برای ساکنین مناطق محروم بیشتر است، چون حداقل ۴٠ درصد کد رشته محل‌های مربوط به دانشگاه‌های واقع در این استان‌ها، به داوطلبان همان استان اختصاص دارد. البته برای رشته‌های دندان‌پزشکی، پزشکی و داروسازی ۳٠ درصد کد رشته محل‌های مربوط به دانشگاه‌های واقع در این استان‌ها به داوطلبان بومی همان استان اختصاص دارد.

سهمیه رزمندگان

این سهمیه به کسانی تعلق می‌گیرد که حداقل ۶ ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه جنگ تحمیلی را در بازه سال ۱۳۵۹ تا سال ۱۳۶۷ داشته باشند. توجه کنید که این سهمیه به خود رزمندگان تعلق دارد و فرزندان یا همسر این افراد نمی‌توانند از این سهمیه استفاده کنند. آمارها نشان می‌دهد که تعداد شرکت‌کنندگانی که مشمول سهمیه رزمندگان هستند، با توجه به جمعیت کل داوطلبان کنکور بسیار کم است و باقی‌مانده ظرفیت این سهمیه، بین سایر سهمیه‌های کنکور سراسری تقسیم می‌شود.

سهمیه بهیاران

از سال ۱۴٠۲ تا ۱۴٠۶ حداکثر ۵ درصد از ظرفیت رشته‌های پرستاری، اتاق عمل و هوشبری به بهیاران اختصاص یافته است. البته برای بهره بردن از این سهمیه، این افراد لازم است دیپلم بهیاری و دست‌کم سه سال سابقه خدمت داشته باشند. به‌علاوه در صورتی سهمیه بهیاری برای این داوطلبان تأثیر داده می‌شود که حداقل ۷٠ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در آن کد رشته را کسب کرده باشند. درصورتی‌که واجد شرایط استفاده از این سهمیه هستید، لازم است بند ۲۶ و ۳۱ را در تقاضانامه ثبت‌نام تکمیل کنید.

نکات جا مانده از سهمیه‌ های کنکور

در این محتوا در مورد انواع سهمیه ‌های کنکور سراسری صحبت کردیم و اطلاعاتی در مورد نحوه استفاده و تأثیر هر سهمیه در اختیارتان قرار دادیم، در انتها برای اینکه ابهامی در مورد این موضوع در ذهنتان باقی نماند، به نکات تکمیلی در مورد انواع سهمیه برای کنکور می‌پردازیم. همچنین توصیه می‌کنیم با کمک پنل تخمین رتبه، رتبه احتمالی خود را بدون اعمال سهمیه ببینید و برای اولویت‌بندی مطالعاتی خود از آن کمک بگیرید.

• اگر داوطلب سه سال آخر تحصیل را در دو منطقه مختلف درس خوانده باشد، سهمیه منطقه مرفه‌تر برای اول اعمال می‌شود. مثلاً اگر داوطلب سال دهم در تهران و سال یازدهم و دوازدهم را در همدان تحصیل کرده باشد، سهمیه منطقه ۱ برای او اعمال می‌شود.
• برای داوطلبانی که دو سال آخر تحصیلشان را خارج از کشور گذرانده باشند، سهمیه منطقه ۳ اعمال می‌شود.
• به داوطلبانی که دارای معلولیت هستند سهمیه منطقه ۳ تعلق می‌گیرد.
• دارندگان سهمیه ایثارگران ۵ و ۲۵ درصدی، در هر مقطع تحصیلی تنها یک‌ بار اجازه استفاده از سهمیه خود را دارند. درصورتی‌که داوطلب یک بار با این سهمیه انتخاب رشته کند؛ اما تصمیم بگیرد دوباره کنکور بدهد، متاسفانه سهمیه سوخت می‌شود.
• حداکثر ۵ درصد مجموع ظرفیت دوره روزانه واقع در استان دچار بلایای طبیعی، به مدت سه سال به داوطلبان ساکن در این استان‌ها تعلق دارد. این تعداد مازاد بر ظرفیت اصلی آن دانشگاه است. مثلاً اگر ظرفیت دانشگاه مورد نظر ۱٠٠ نفر باشد، ۵ نفر اضافه بر این تعداد تحت عنوان سهمیه بلایای طبیعی پذیرش خواهند شد.
• داوطلبان ساکن در استان‌های ایلام، بوشهر، چهارمحال‌وبختیاری، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و هرمزگان مشمول سهمیه مناطق محروم هستند.
• درصورتی‌که داوطلبان از سهمیه مناطق محروم استفاده کنند، لازم است یک‌سری شرایط و تعهدات خاص را رعایت کنند، برای کسب اطلاعات دقیق می‌توانید دفترچه انتخاب رشته را مطالعه کنید.

سوالات متداول