مهندسی مواد و متالوژی، هنر و علمی است که با استفاده از آزمایش‌های دقیق، محاسبات پیچیده، و تفکر خلاق، به ما امکان می‌دهد تا خواص مواد را درک کرده، آنها را بهبود ببخشیم و حتی مواد جدیدی را خلق کنیم. این رشته، مانند یک جادوگر مدرن، با ترکیب عناصر به شکل‌های جدید، مرزهای دانش ما را گسترش می‌دهد و به ما قدرت می‌بخشد تا با چالش‌های پیش‌روی بشریت مقابله کنیم.
برای تحصیل در این رشته باید به درس‌های فیزیک، ریاضی و شیمی علاقه داشته باشید و خلاقیت و حس کنجکاوی خود را پرورش دهید. به‌این‌ترتیب می‌توانید بعد از دوران کارشناسی‌ارشد یا حتی کارشناسی، در شغل‌های مناسب و با درآمد بالا مشغول به کار شوید.
در این مقاله همراه ما باشید تا بفهمید رشته مهندسی مواد و متالوژی چطور از کوچک‌ترین ذرات تا بزرگ‌ترین سازه‌ها را در بر می‌گیرد و بدانید که این رشته، نه تنها درک ما از جهان را تغییر می‌دهد، بلکه آینده‌ای روشن‌تر را برای همه ما رقم می‌زند.
مهندسی مواد و متالوژی چیست؟
رشته مهندسی مواد و متالوژی، شاخه‌ای از علم مهندسی است که به مطالعه، تحقیق و بررسی مواد مختلف، از جمله فلزات، سرامیک‌ها، پلیمرها و مواد مرکب می‌پردازد. این رشته به دانشجویان کمک میکند تا با ساختار درونی مواد، فرآیندهای تشکیل، خواص فیزیکی و شیمیایی و کاربردهای مختلف آنها در صنایع گوناگون آشنا شوند.
این رشته شامل مفاهیمی از فیزیک، شیمی، ریاضی و مهندسی است و دانشجویان را برای طراحی، تولید و بهینه‌سازی مواد برای کاربردهای مختلف آماده میکند. برای فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی مواد و متالوژی، داشتن مجموعه‌ای از مهارت‌های فنی و نرم که در ادامه توضیح می‌دهیم، ضروری است تا بتوانند در بازار کار موفق شوند:
- داشتن دانش قوی در زمینه‌های شیمی، فیزیک، و مهندسی مواد
- توانایی تجزیه و تحلیل داده‌ها و مسائل مرتبط با مواد
- توانایی برقراری ارتباط مؤثر با همکاران و ارائه ایده‌ها به صورت شفاف
- توانایی مدیریت پروژه‌ها و برنامه‌ریزی برای انجام وظایف
- توانایی کار تیمی
- مهارت‌های رهبری
- توجه به جزئیات
- تسلط بر نرم‌افزارهای تخصصی
این مهارت‌ها به فارغ‌التحصیلان کمک می‌کنند تا در محیط‌های کاری مختلف، از آزمایشگاه‌ها گرفته تا صنایع بزرگ، به خوبی عمل کنند و به پیشرفت‌های حرفه‌ای دست یابند. البته اغلب رشته‌های مهندسی باید کم‌وبیش چنین مهارت‌هایی داشته باشند که در مقاله رشته های ریاضی فیزیک بیشتر به آن پرداختیم.
شرح وظایف فارغ التحصیلان مهندسی مواد و متالوژی
وظایف فارغ‌التحصیلان این رشته به‌طورکلی به سمت شغلی و صنعت آنها بستگی داشته و هر کارفرما با توجه به نیاز مجموعه، انتظارات خاصی از نیروهای خود دارد. بااین‌حال، برخی از وظایف رایج این حوزه عبارت‌اند از:
- انتخاب مواد مناسب برای یک محصول یا فرآیند خاص
- توسعه مواد جدید با خواص مورد نظر
- آزمایش مواد برای اطمینان از اینکه آنها الزامات را برآورده می‌کنند
- عیب‌یابی مشکلات مربوط به مواد و فرآیندها
- نظارت بر فرآیندهای تولید برای اطمینان از کیفیت محصول
- مدیریت پروژه‌های مربوط به مواد و مهندسی
- انجام تحقیقات برای توسعه مواد و فرآیندهای جدید
- تدریس در دانشگاه‌ها یا کالج‌ها
علاوه بر این وظایف، ممکن است نیاز باشد فارغ‌التحصیلان این رشته در بازاریابی، فروش، مدیریت و سایر زمینه‌ها نیز فعالیت‌هایی داشته باشند.
اگر با خواندن این مطالب به این رشته علاقه‌مند شدید، می‌توانید از مشاورتان بخواهید برای آن هدف‌گذاری کرده و بهترین اولویت‌بندی درسی را انجام دهد. در صفحه مشاوره کنکور ریاضی گفتیم که یکی از وظایف مشاوران نوتروفیل، طراحی یک برنامه‌ریزی شخصی‌سازی‌شده متناسب با نیاز فرد است.
لیست دروس کارشناسی و گرایش‌های مهندسی مواد و متالوژی
برای تحصیل در رشته مهندسی مواد و متالوژی باید در زمان انتخاب رشته از بین 3 گرایش زیر یکی را انتخاب کنید که همه این گرایش‌ها طی 4 سال به پایان می‌رسند.
- کارشناسی مهندسی مواد گرایش متالوژی صنعتی
- کارشناسی مهندسی مواد گرایش سرامیک
- کارشناسی مهندسی مواد گرایش متالوژی استخراجی و طراحی مواد
دانشجویان در این 4 سال که شامل 8 ترم است باید حدود 160 واحد درسی شامل موارد زیر را پاس کنند:
- دروس عمومی: 22 واحد
- دروس پایه: 30 واحد
- دروس اصلی: 68 واحد
- دروس تخصصی: 20 واحد
- دروس اختیاری: 20 واحد
| لیست دروس کارشناسی رشته مهندسی مواد و متالوژی | |||
| دروس عمومی | مبانی نظری اسلام | انقلاب اسلامی | منابع اسلامی |
| زبان عمومی | ادبیات فارسی | اخلاق اسلامی | |
| دانش خانواده و جمعیت | تربیت بدنی 1 | تربیت بدنی 2 | |
| دروس پایه | ریاضی 1 | فیزیک 1 | فیزیک 2 |
| آزمایشگاه فیزیک 1 | ریاضی 2 | آزمایشگاه فیزیک 2 | |
| برنامه نویسی کامپیوتر | معادلات دیفرانسیل | محاسبات عددی | |
| ریاضی مهندسی | شیمی عمومی و آزمایشگاه | نقشه کشی صنعتی | |
| کارگاه عمومی | |||
| دروس اصلی | ریاضیات مهندسی | بلورشناسی و پراش پرتوی ایکس | متالوژی فیزیکی 2 |
| نقشه کشی صنعتی | پدیده‌های انتقال | انجماد فلزات | |
| استاتیک | شیمی فیزیک مواد | خواص مکانیکی مواد 1 | |
| مقاومت مصالح | ترمودینامیک مواد | آزمایشگاه خواص مکانیکی مواد | |
| مبانی مهندسی برق | متالوژی فیزیکی 1 | شیمی مواد | |
| آشنایی با مهندسی مواد و متالوژی | آزمایشگاه متالوگرافی | فیزیک مواد | |
| الکتروشیمی و خوردگی | سینتیک مواد | ||
| دروس اختیاری | عملیات حرارتی و آز | ترمودینامیک مواد 2 | آز متالوگرافی و ریز ساختار مواد 2 |
| پلیمرها | شبیه‌سازی در علم و مهندسی مواد | مواد الکترونیک | |
| آلیاژهای غیر آهنی | مهندسی پودر | اصول شکل دهی مواد 1 | |
| بررسی‌های غیر مخرب | مدیریت و اقتصاد مهندسی | ||
| دروس تخصصی گرایش متالوژی استخراجی | ریخته‌گری | متالوژی جوشکاری | عملیات حرارتی |
| انجماد فلزات | متالوژی پودر | استخراج فلزات | |
| شکل دادن فلزات | روش‌های نوین آنالیز مواد | انتقال مطالب علمی و فنی | |
| خواص مکانیکی مواد | خوردگی و اکسیداسیون | ||
| دروس تخصصی گرایش سرامیک | ساختار سرامیک‌ها | خواص الکتریکی و نوری سرامیک‌ها | آزمایشگاه چینی |
| سینتیک مواد | مواد دیرگداز | فرآیند ساخت سرامیک | |
| روش‌های نوین آنالیز مواد | تئوری شیشه | انتقال مطالب علمی و فنی | |
| تئوری پرسلان‌ها | |||
| دروس تخصصی گرایش متالوژی صنعتی | ریخته‌گری | متالوژی جوشکاری | عملیات حرارتی |
| انجماد فلزات | متالوژی پودر | استخراج فلزات | |
| شکل دادن فلزات | روش‌های نوین آنالیز مواد | انتقال مطالب علمی و فنی | |
| خواص مکانیکی مواد | خوردگی و اکسیداسیون | ||
شرایط ادامه تحصیل رشته مهندسی مواد و متالوژی
بعد از پایان مقطع کارشناسی می‌توانید از بین 3 رشته کلی و 9 گرایش مختلف برای کارشناسی‌ارشد شرکت کنید و حداقل در طی 2 سال فارغ‌التحصیل شوید. این مقطع با توجه به گرایش شما شامل 28 واحد از دروس مختلف؛ دروس جبرانی، دروس اجباری، دروس اختیاری، پروژه و سمینار می‌شود:
- 20 واحد درسی
- 2 واحد سمینار
- 6 واحد پایان‌نامه
گرایش‌های مهندسی مواد و متالوژی در مقطع کارشناسی‌ارشد عبارت‌اند از:
- کارشناسی‌ارشد مهندسی مواد گرایش شناسایی و انتخاب مواد مهندسی
- کارشناسی‌ارشد مهندسی مواد گرایش شکل دادن فلزات
- کارشناسی‌ارشد مهندسی مواد گرایش جوشکاری
- کارشناسی‌ارشد مهندسی مواد گرایش استخراج فلزات
- کارشناسی‌ارشد مهندسی مواد گرایش خوردگی و حفاظت از مواد
- کارشناسی‌ارشد مهندسی مواد گرایش سرامیک
- کارشناسی‌ارشد مهندسی مواد گرایش نانو مواد
- کارشناسی‌ارشد مهندسی مواد گرایش ریخته گری
- کارشناسی‌ارشد مهندسی پزشکی – بیو مواد
امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع دکترا و پسادکترا فراهم است و دانشجویان پس از کسب مدرک کارشناسی می‌توانند یکی از گرایش‌های دکترا را انتخاب کنند. همه گرایش‌های این رشته در مقطع دکتری 36 واحد دارند که شامل 16 واحد درسی و 20 واحد رساله دکتری است. لیست گرایش‌های دکتری رشته مهندسی مواد و متالوژی در ایران به صورت زیر است:
- مهندسی مواد با گرایش مواد پیشرفته
- مهندسی مواد با گرایش خواص فیزیکی و مکانیکی مواد
- مهندسی مواد با گرایش سرامیک
- مهندسی مواد با گرایش فرآیندهای استخراج فلزات و مواد
- مهندسی مواد با گرایش خوردگی و پوشش و مهندسی سطح
- مهندسی مواد با گرایش متالوژی پودر
- مهندسی مواد با گرایش جوشکاری و اتصال مواد
- رشته مهندسی مواد با گرایش شکل دادن فلزات و مواد
آینده شغلی مهندسی مواد و متالوژی + درآمد
مهندسی مواد و متالوژی بازار کار و آینده شغلی گسترده و متنوعی را پیش روی فارغ‌التحصیلان قرار می‌دهد. این افراد می‌توانند در صنایع مختلفی مانند تولید فولاد، ذوب‌آهن، خودروسازی، هوا-فضا، ساختمان‌سازی، چینی و شیشه، نیروگاه‌ها، نظامی، نفت و پتروشیمی، و همچنین در کارخانجات تولید قطعات فلزی مشغول به کار شوند.
به‌علاوه امکان فعالیت برای فارغ‌التحصیلان این رشته در زمینه‌های تحقیق و توسعه، طراحی و تولید محصولات جدید، بررسی علت شکست‌های ساختاری و نظارت بر تکنسین‌ها نیز فراهم است. با توجه به این موارد و گستردگی موقعیت‌های شغلی متالوژی می‌توان گفت بازار کار مهندسی مواد و متالوژی برای خانم‌ها دقیقا به اندازه اقایان فراهم است و هر دو جنس می‌توانند در آن موفق باشند.
همچنین درامد رشته مهندسی مواد و متالوژی با تجربه فرد ارتباط مستقیم دارد. زیرا با کسب تجربه بیشتر، می‌توانید به مدیریت پروژه‌ها، تخصص در گروه خاصی از مواد و کار در حوزه تحقیقات و مشاوره نیز بپردازید و به درآمدهای چشمگیری برسید.
پنل تخمین رتبه نوتروفیل به شما کمک میکند با استفاده از معدل نهایی و تراز آزمون‌های آزمایشی خود بفهمید احتمال قبولی شما در رشته متالوژی چقدر است و در صورت نیاز اصلاحاتی را در برنامه درسی خود اعمال کنید تا به هدف برسید.
مهندسی مواد و متالوژی برای مهاجرت
کشورهای صنعتی که صنایع مرتبط با فلزات در آنها پر رونق است، مانند کانادا، آلمان، اتریش، سوئیس، آمریکا، و استرالیا، از جمله بهترین گزینه‌ها برای مهاجرت متخصصان این رشته هستند.
بچه‌های فارغ التحصیل مهندسی مواد و متالوژی نظرات مختلفی درباره کشورهای مقصد دارند. اما کانادا به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مقاصد مهاجرت کاری برای این رشته شناخته می‌شود و فرصت‌های زیادی برای مهندسان مواد و متالوژی ارائه می‌دهد.
اگر به دنبال مهاجرت تحصیلی با کمترین هزینه هستید هم کشورهایی مانند فرانسه می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند، زیرا امکان تحصیل در دانشگاه‌های دولتی برای مهاجران فراهم است. دانشگاه‌های زیر بهترین گزینه‌های مهاجرت تحصیلی هستند:
- دانشگاه صنعتی نانیانگ
- دانشگاه استنفورد
- دانشگاه چینهوا
- موسسه فناوری ماساچوست
- موسسه فناوری جورجیا
- دانشگاه کالیفرنیا
- دانشگاه پکینگ
- دانشگاه هاروارد
با مشاوران نوتروفیل به رتبه‌های برتر برسید
تقریبا همه داوطلبان ریاضی فیزیک ترجیح می‌دهند در یکی از رشته‌های مهندسی تحصیل کنند. قبولی در رشته مهندسی مواد و متالوژی به‌عنوان یکی از رشته‌های خوب این گروه به رتبه و تراز بالا نیاز دارد. شما می‌توانید با انتخاب یکی از 3 طرح نوتروفیل از بهترین خدمات مشاوره کنکور بهره‌مند شوید و قبولی خود را تضمین کنید. برای مشاهده و انتخاب این 3 طرح به سایت نوتروفیل مراجعه کرده و پس از تکمیل فرم موجود در صفحه منتظر تماس کارشناسان ما باشید.
سوالات متداول
آیا در مهندسی مواد و متالوژی می‌توان کارآفرینی کرد؟
بله با توجه به اینکه همواره می‌توان از تحقیق و آزمایش به خواص و محصولات جدیدی دست یافت، هر کسی که پتانسیل داشته باشد می‌تواند با کارآفرینی کسب‌وکار خوبی داشته باشد.
آیا امکان تحصیل در دانشگاه آزاد برای این رشته وجود دارد؟
بله دانشگاه‌های آزاد سراسر کشور در رشته متالوژی تا مقطع دکترا پذیرش دارند.
آیا بعد از دوره کارشناسی می‌توان وارد بازار کار شد؟
هرچند اغلب موقعیت‌های شغلی مناسب فارغ‌التحصیلان کارشناسی‌ارشد است، اما اگر در دوران تحصیل بتوانید مهارت‌های خود را گسترش دهید و سطح علمیتان را بالا ببرید به راحتی می‌توان شغل خوبی پیدا کنید.
