انسان از دیرباز مجذوب پهنه‌های آبی و رمز و رازهای نهفته در آن بوده است. دریاها، با عظمت و شکوه خود، همواره راه عبور تمدن‌ها و محل شکوفایی تجارت و بازرگانی بوده‌ا در میان مردان و زنانی که دل به دریا زده‌اند، مهندسین دریا نقشی حیاتی ایفا می‌کنند.
مهندسی دریا رشته‌ای علمی و فنی است که به درک و دانش عمیق از علوم پایه، به خصوص ریاضیات و فیزیک، و همچنین تسلط بر فنون و مهارت‌های تخصصی مرتبط با کشتی‌ها و صنعت دریایی نیاز دارد. فارغ التحصیلان این رشته با تسلط بر دانش و مهارت‌های خود، وظایف خطیر و حساسی را در زمینه‌های مختلف، از جمله طراحی و ساخت کشتی، ناوبری و هدایت کشتی، مدیریت عملیات بندری، و … بر عهده می‌گیرند.
در این مقاله در نوتروفیل، می‌خواهیم به معرفی رشته مهندسی دریا و بازار کار آن بپردازیم. در این راستا، به معرفی گرایش‌های مختلف این رشته، بازار کار و فرصت‌های شغلی، دروس دوره کارشناسی، شرایط ادامه تحصیل، و … خواهیم پرداخت، پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
معرفی رشته مهندسی دریا + معایب و مزایا
در ابتدا بگذارید که به سوال رشته ی مهندسی دریا چیست؟ پاسخ دهیم. مهندسی دریا رشته‌ای فنی و تخصصی است که به دانشجویان علوم پایه، به خصوص فیزیک و ریاضی، و همچنین علاقه مندان به دریا و سفرهای دریایی آموزش داده می‌شود. این رشته از جمله رشته های دانشگاهی ریاضی است برای دیدن لیست کامل رشته های دانشگاهی ریاضی می‌توانید به این صفحه مراجعه کنید.
تاریخچه رشته مهندسی دریا به زمانی برمی‌گردد که رابرت فولتون در سال 1807، با موفقیت از یک موتور بخار برای حرکت یک کشتی از طریق آب استفاده کرد. این کشتی از موتور برای تأمین نیروی چرخ کوچک پارویی چوبی به عنوان پیشرانه دریایی خود استفاده می‌کرد. ادغام یک موتور بخار در یک شناور برای ایجاد یک موتور بخار دریایی شروعی برای حرفه مهندسی دریا بود .
این رشته یکی از رشته‌های پردرآمد رشته های ریاضی فیزیک به خصوص در کشورهایی مثل ایران، دبی، عمان، آمریکا و… به شمار می‌رود. فارغ التحصیلان این رشته در گرایش‌های مختلف مرتبط با صنعت دریایی، مانند:
- کشتی سازی
- دریانوردی
- مهندسی کشتی
پس بر خلاف اکثر رشته‌های مهندسی، در رشته مهندسی دریا، دانشجویان باید در دوره کارشناسی یکی از این 3 گرایش را انتخاب کنند و در آن مشغول به تحصیل شوند.
مزایای رشته مهندسی دریا:
- شغل پردرآمد: مهندسین دریا از جمله افراد با حقوق بالا در دنیا محسوب می‌شوند.
- فرصت‌های شغلی متنوع: فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند در بخش‌های مختلف صنعت دریایی، اعم از شرکت‌های کشتیرانی، بنادر، سازمان‌های دولتی و … مشغول به کار شوند.
- امکان سفر به دور دنیا: مهندسین دریا به دلیل ماهیت شغلی خود، فرصت سفر به کشورهای مختلف دنیا را دارند.
- محیط کاری پویا و چالش برانگیز: کار در صنعت دریایی نیازمند روحیه ماجراجویی و توانایی حل مسئله در شرایط بحرانی است.
معایب رشته مهندسی دریا:
- دوری از خانواده و دوستان: مهندسین دریا به دلیل ماهیت شغلی خود، مدت زمان زیادی را دور از خانواده و دوستان خود سپری می‌کنند.
- شرایط کاری سخت و طاقت فرسا: کار در کشتی می‌تواند طاقت فرسا و پرفشار باشد، به خصوص در شرایط آب و هوایی نامناسب.
- خطرات شغلی: کار در صنعت دریایی با خطرات متعددی مانند غرق شدن کشتی، آتش سوزی و … همراه است.
انتخاب رشته مناسب، سفری پرفراز و نشیب در دنیای دانش است. در این مسیر، مشاور تحصیلی می‌تواند نقش راهنمایی دلسوز و باتجربه را ایفا کند. مشاوره کنکور ریاضی، با شناخت از رشته‌های ریاضی فیزیک، مهندسی آب و سایر رشته‌های مرتبط، می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.
پس همین امروز با یک مشاور تحصیلی مجرب تماس بگیرید و گامی بلند در مسیر موفقیت خود بردارید. با کلیک بر روی لینک زیر، از خدمات مشاور کنکور ریاضی بهره‌مند شوید:
وظایف و شغل های یک مهندس دریا
وظایف یک مهندس دریا بسته به تخصص و گرایش تحصیلی او می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی، برخی از وظایف اصلی یک مهندس دریا عبارتند از:
1. هدایت و ناوبری کشتی:
مهندسین دریا وظیفه دارند تا کشتی را به طور ایمن و کارآمد از نقطه A به نقطه B هدایت کنند. آنها باید از قوانین و مقررات ناوبری بین المللی آگاهی کامل داشته باشند و از تجهیزات ناوبری مانند رادار، GPS و قطب نما به طور صحیح استفاده کنند. همچنین مهندسین دریا باید بتوانند در شرایط آب و هوایی مختلف، از جمله طوفان و مه، کشتی را هدایت کنند.
2. نگهداری و تعمیرات تجهیزات:
مهندسین دریا باید از سلامت و عملکرد صحیح تجهیزات کشتی، از جمله موتورها، ژنراتورها، و سیستمهای ناوبری، اطمینان حاصل کنند. آنها باید در صورت بروز نقص فنی، بتوانند به موقع و به درستی عیب یابی و تعمیرات لازم را انجام دهند. مهندسین دریا باید با اصول مکانیک، برق و الکترونیک آشنایی داشته باشند.
3. بارگیری و تخلیه محموله:
مهندسین دریا در عملیات بارگیری و تخلیه محموله کشتی نیز نقش دارند. آنها باید با توجه به نوع محموله، روش‌های صحیح بارگیری و تخلیه را به کار ببرند. مهندسین دریا باید از قوانین و مقررات مربوط به حمل و نقل کالاهای خطرناک آگاهی داشته باشند.
4. تضمین ایمنی سرنشینان و محموله:
مهندسین دریا باید برای حفظ ایمنی سرنشینان و محموله کشتی در هر شرایطی تلاش کنند. آنها باید از تجهیزات ایمنی کشتی مانند جلیقه نجات، قایق نجات و سیستمهای اطفاء حریق به طور صحیح استفاده کنند. مهندسین دریا باید در مورد اقدامات اضطراری در شرایط مختلف، مانند آتش سوزی، غرق شدن و برخورد کشتی، آموزش دیده باشند.
5. انجام وظایف اداری:
مهندسین دریا باید گزارش‌های مربوط به وضعیت کشتی، تجهیزات و محموله را به طور مرتب به مقامات ذی صلاح ارسال کنند. آنها باید سوابق مربوط به تعمیرات و نگهداری تجهیزات را نگه دارند. مهندسین دریا باید با قوانین و مقررات مربوط به امور دریایی، از جمله قوانین گمرکی و قوانین زیست محیطی، آشنایی داشته باشند.
علاوه بر وظایف فوق، مهندسین دریا ممکن است وظایف دیگری نیز داشته باشند، مانند:
- آموزش و نظارت بر کار خدمه کشتی
- انجام تحقیقات و مطالعات در زمینه‌های مختلف مرتبط با صنعت دریایی
- ارائه مشاوره به مدیران و مالکان کشتی در مورد مسائل فنی
چه درس هایی از دوره دبیرستان در رشته مهندسی دریا کاربردی تر هستند؟
دانش آموزانی که قصد ادامه تحصیل در رشته مهندسی دریا را دارند، باید در دبیرستان به درس‌های ریاضی، فیزیک، شیمی، زبان انگلیسی و کامپیوتر توجه ویژه‌ای داشته باشند.
برای قبولی در این رشته داوطلبان باید در کنکور سراسری نمره خوبی در دروس ریاضی، فیزیک و شیمی کسب کنند. برای تخمین رتبه با معدل می‌توانید به بخش تخمین رتبه با معدل سایت مراجعه کنید.
دروس رشته مهندسی دریا در دوره کارشناسی (به همراه جدول)
دروس پایه مهندسی دریا در دوره کارشناسی به شرح زیر است:
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| ۱ | ریاضی عمومی ۱ | ۳ |
| ۲ | ریاضی عمومی ۲ | ۳ |
| ۳ | معادلات دیفرانسیل | ۳ |
| ۴ | فیزیك عمومی ۱ | ۳ |
| ۵ | فیزیك عمومی ۲ | ۳ |
| ۶ | برنامه نویسی کامپیوتر | ۳ |
| ۷ | محاسبات عددی | ۲ |
| ۸ | شیمی عمومی | ۳ |
| ۹ | آز فیزیك عمومی ۱ | ۱ |
| ۱۰ | آز فیزیك عمومی ۲ | ۱ |
| مجموع واحد ها | ۲۵ واحد |
دروس تخصصی رشته مهندسی دریا گرایش کشتی سازی نیز به شرح زیر هستند:
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| ۱ | هیدرواستاتیك کشتی | ۳ |
| ۲ | هیدرودینامیك کشتی ۱ | ۳ |
| ۳ | ماشینهای محرکه | ۳ |
| ۴ | مهندسی دریایی | ۳ |
| ۵ | تکنولوژی جوشکاری | ۲ |
| ۶ | ارتعاشات | ۳ |
| ۷ | ساختمان کشتی ۱ | ۳ |
| ۸ | ساخت کشتی | ۳ |
| ۹ | طراحی کشتی | ۳ |
| ۱۰ | پروژه | ۳ |
| ۱۱ | انرژیهای تجدیدپذیر دریایی | ۲ |
| ۱۲ | طراحی اجزا ماشین ۲ | ۲ |
| ۱۳ | رسم فنی ۲ | ۲ |
| ۱۴ | زبان تخصصی | ۲ |
| ۱۵ | اقتصاد دریایی | ۲ |
| ۱۶ | محیط زیست دریایی | ۳ |
| ۱۷ | آز هیدرواستاتیک | ۱ |
| مجموع واحد ها | ۴۵ واحد |
و در آخر دروس تخصصی رشته مهندسی دریا گرایش دریانوردی را نیز در جدول زیر برای شما آورده‌ایم:
| ردیف | نام درس | تعداد واحد |
| ۱ | تعادل در کشتی۱ | ۳ |
| ۲ | تعادل در کشتی ۲ | ۳ |
| ۳ | شرایط اضطرار، جستجو و نجات | ۳ |
| ۴ | مهارت در فنون عرشه | ۳ |
| ۵ | ساختمان کشتی ۱ | ۳ |
| ۶ | ساختمان کشتی ۲ | ۳ |
| ۷ | زبان انگلیسی تخصصی ۱ | ۳ |
| ۸ | زبان انگلیسی تخصصی ۲ | ۳ |
| ۹ | زبان انگلیسی تخصصی ۳ | ۴ |
| ۱۰ | زبان انگلیسی تخصصی ۴ | ۴ |
| ۱۱ | زبان انگلیسی تخصصی ۵ | ۴ |
| ۱۲ | قطب نماهای مغناطیسی و الکتریکی | ۲ |
| ۱۳ | عملیات روی کشتی | ۲ |
| ۱۴ | هدایت و راهبری کشتی ۱ | ۲ |
| ۱۵ | هدایت و راهبری کشتی ۲ | ۲ |
| ۱۶ | مدیریت و رهبری | ۳ |
| ۱۷ | قوانین بین المللی دریایی | ۲ |
| ۱۸ | مخابرات بصری | ۱ |
| ۱۹ | ناوبری ساحلی ۱ | ۳ |
| ۲۰ | ناوبری ساحلی ۲ | ۳ |
| ۲۱ | ناوبری ساحلی ۳ | ۲ |
| ۲۲ | ناوبری نجومی ۱ | ۳ |
| ۲۳ | ناوبری نجومی ۲ | ۳ |
| ۲۴ | ناوبری نجومی ۳ | ۳ |
| ۲۵ | قوانین راه ۱ | ۲ |
| ۲۶ | قوانین راه ۲ | ۳ |
| ۲۷ | سیستمهای کمک ناوبری ۱ | ۲ |
| ۲۸ | سیستمهای کمک ناوبری ۲ | ۳ |
| ۲۹ | مقررات ایمنی و زیست محیطی | ۳ |
| مجموع واحد ها | ۷۸ واحد |
نکته: این لیست فقط شامل برخی از دروس اصلی رشته مهندسی دریا است. دروس دقیق هر دانشگاه ممکن است با دانشگاه دیگر متفاوت باشد.
بازار کار رشته مهندسی دریا + آینده شغلی
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه و وجود بنادر متعدد در سواحل خلیج فارس و دریای عمان، بازار کار برای مهندسین دریا در کشور نسبتاً مطلوب است. علاوه بر این، با توجه به رشد روزافزون تجارت دریایی در سطح بین المللی، تقاضا برای مهندسین دریا در سراسر جهان نیز رو به افزایش است.
شغل رشته مهندسی دریا برای فارغ التحصیلان این رشته در ایران عبارتند از:
- شرکت‌های کشتیرانی دولتی و خصوصی
- بنادر و سازمان‌های دریایی
- شرکت‌های نفتی و گازی
- شرکت‌های بازرگانی و حمل و نقل بین المللی
- سازمان‌های دولتی مانند وزارت راه و شهرسازی و سازمان بنادر و دریانوردی
با توجه به موارد ذکر شده، بازار کار رشته مهندسی دریا در ایران و جهان روشن به نظر می‌رسد. تقاضا برای مهندسین دریا در سال‌های آینده همچنان رو به افزایش خواهد بود و فارغ التحصیلان رشته مهندسی آب می‌توانند از فرصت‌های شغلی متنوع و پردرآمد بهره مند شوند.
درآمد رشته مهندسی دریا
درآمد مهندسین دریا به عوامل مختلفی مانند سابقه کار، تخصص، نوع کارفرما، و محل فعالیت بستگی دارد. به طور کلی، مهندسین دریا در ایران از حقوق و مزایای نسبتا خوبی برخوردار هستند. طبق آمار وزارت کار، متوسط حقوق مهندسی دریا در ایران در سال 1402 حدود 15 میلیون تومان در ماه بوده است ولی این مبلغ ممکن است به 22 میلیون تومان هم برسد.
البته، حقوق مهندسین دریایی که در شرکت‌های خارجی یا در کشتی‌های بین المللی کار می‌کنند، به مراتب بیشتر از این مبلغ است. ولی در کل، مهندسی دریا و بازار کار خوبی در ایران دارد.
شرایط ادامه تحصیل فارغ التحصیلان رشته مهندسی دریا + گرایش‌های کارشناسی ارشد
فارغ التحصیلان رشته مهندسی دریا می‌توانند در مقطع کارشناسی ارشد در گرایش‌های مختلفی مانند:
● سازه‌های متحرک دریایی
● هیدرودینامیک
● حمل و نقل دریایی
ادامه تحصیل دهند.
رشته مهندسی دریا برای مهاجرت مناسب است؟
بله، رشته مهندسی دریا یکی از رشته‌های مناسب برای مهاجرت است. با توجه به کمبود نیروی متخصص در این رشته در بسیاری از کشورهای دنیا، فارغ التحصیلان مهندسی دریا می‌توانند به راحتی در کشورهای دیگر شغل پیدا کنند. کشورهایی مانند کانادا، استرالیا، نیوزیلند، آلمان، نروژ، چین و هلند از جمله کشورهایی هستند که به دنبال جذب مهندسین دریا از سراسر جهان هستند.
رشته مهندسی دریا مناسب چه کسانی است؟
رشته مهندسی دریا برای افرادی مناسب است که به موارد زیر علاقه دارند، مناسب است:
● دریا و سفرهای دریایی: مهندسین دریا باید عاشق دریا و سفرهای دریایی باشند.
● ریاضیات و علوم پایه: مهندسین دریا باید در دروس ریاضی، فیزیک و شیمی پایه قوی باشند.
● حل مسئله: مهندسین دریا باید توانایی حل مسئله در شرایط بحرانی را داشته باشند.
● کار تیمی: مهندسین دریا باید در قالب تیم کار کنند و با دیگران به خوبی تعامل داشته باشند.
● مسئولیت پذیری: مهندسین دریا باید در قبال جان و مال سرنشینان و محموله کشتی مسئول باشند.
لیست دانشگاه‌های ارائه دهنده رشته مهندسی دریا
در حال حاضر، رشته مهندسی دریا در دانشگاه‌های دولتی و غیر دولتی متعددی در ایران ارائه می‌شود. برخی از دانشگاه‌های برتر که این رشته را در مقطع کارشناسی ارائه می‌دهند عبارتند از:
● دانشگاه صنعتی شریف
● دانشگاه علم و صنعت ایران
● دانشگاه صنعتی مالک اشتر
● دانشگاه امیرکبیر
● دانشگاه تهران
● دانشگاه شهید بهشتی
● دانشگاه خوارزمي
● دانشگاه مازندران
● دانشگاه صنعتی اصفهان
● دانشگاه صنعتی تبریز
● دانشگاه صنعتی شاهرود
مصاحبه با یک دانشجوی رشته مهندسی دریا
در ادامه این بخش مصاحبه یک دانشجوی رشته مهندسی دریا را با یکی از مشاوران نوتروفیل را برای شما آورده‌ایم:
سوال: نظرات در مورد رشته مهندسی دریا چیه و چرا رشته مهندسی دریا را انتخاب کردید؟
دانشجو: من از بچگی عاشق دریا و سفرهای دریایی بودم. به همین دلیل، تصمیم گرفتم در رشته‌ای درس بخوانم که با دریا و کشتی‌ها سروکار داشته باشد. رشته مهندسی دریا تمام چیزهایی را که من به دنبالش بودم را به من می‌داد: درس‌های چالش برانگیز، فرصت‌های شغلی متنوع، و امکان سفر به دور دنیا.
سوال: از نظر شما، مهم‌ترین مزیت رشته مهندسی دریا چیست؟
دانشجو: به نظر من، مهم‌ترین مزیت این رشته، تنوع شغلی آن است. فارغ التحصیلان مهندسی دریا می‌توانند در بخش‌های مختلف صنعت دریایی، مانند شرکت‌های کشتیرانی، بنادر، سازمان‌های دولتی و … مشغول به کار شوند.
سوال: چالش برانگیزترین درس این رشته کدام درس است؟
دانشجو: به نظر من، چالش برانگیزترین درس این رشته، درس ریاضیات مهندسی است. این درس نیازمند تسلط کامل بر مفاهیم ریاضی، به خصوص حساب دیفرانسیل و انتگرال، است.
سوال: به چه کسانی پیشنهاد می‌کنید که این رشته را انتخاب کنند؟
دانشجو: من این رشته را به کسانی که به ریاضیات، فیزیک، و علوم پایه علاقه دارند، و همچنین عاشق دریا و سفرهای دریایی هستند، پیشنهاد می‌کنم.
سوال: آیا به نظر شما رشته مهندسی دریا برای خانم ها مناسب است؟
دانشجو: به نظر من، مهندسی دریا برای خانم ها در صورتی می‌تواند مناسب باشد که آنها به گرایش‌های این رشته و مسئولیت‌های مورد نظر در بازار کار این رشته علاقه داشته باشند. در این صورت این رشته می‌تواند برای خانم‌ها بسیار لذت بخش و شیرین باشد.
سوال: آینده شغلی این رشته را چطور می‌بینید؟
دانشجو: به نظر من، آینده شغلی این رشته بسیار روشن است. با توجه به رشد روزافزون تجارت دریایی در سطح بین المللی، تقاضا برای مهندسین دریا در سال‌های آینده همچنان رو به افزایش خواهد بود.
سایت نوتروفیل یک منبع جامع برای دانش‌آموزان کنکوری و افراد علاقه‌مند به انتخاب رشته است. در نوتروفیل، شما می‌توانید اطلاعات کاملی در مورد رشته‌های مختلف دانشگاهی، شرایط پذیرش، بازار کار و برنامه‌ریزی درسی برای کنکور به دست آورید.
علاوه بر این، نوتروفیل خدمات مشاوره‌ای متنوعی از جمله مشاوره کنکور، انتخاب رشته و برنامه‌ریزی تحصیلی ارائه می‌دهد. پس اگر به دنبال منابعی معتبر و کاربردی برای موفقیت در کنکور و انتخاب رشته‌ای مناسب هستید، نوتروفیل بهترین گزینه پیش روی شماست.
سخن نهایی
مهندسی دریا رشته‌ای چالش برانگیز، پویا و پردرآمد است که می‌تواند فرصت‌های شغلی متنوعی را برای فارغ التحصیلان خود فراهم کند. این رشته برای افرادی مناسب است که به دریا و سفرهای دریایی، ریاضیات، علوم پایه و حل مسئله علاقه دارند.
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه و رشد روزافزون تجارت دریایی در سطح بین المللی، بازار کار برای مهندسین دریا در ایران و جهان بسیار مطلوب است. پس اگر به دنبال یک شغل هیجان انگیز و پرماجرا هستید که در آن بتوانید به دور دنیا سفر کنید، مهندسی دریا می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
