رشته بیوتکنولوژی یکی از رشتههای نسبتاً جدید رشته تجربی است که در چند سال اخیر با استقبال بی‌نظیری از جانب داوطلبان رو به رو شده است. با این‌حال ممکن است برای شما این سوال ایجاد شده باشد که رشته بیوتکنولوژی چیست؟ به طور خلاصه باید اینطور گفت که رشته بیوتکنولوژی یکی از شاخه‌های زیست شناسی است.
در معرفی رشته بیوتکنولوژی به‌طور ساده باید گفت که این رشته استفاده از علم زیست‌شناسی و در حقیقت موجودات زنده و فرآیندهای زیستی برای تولید، تغییر و یا اصلاح فرآورده‌ها، بهبود نژاد گیاهان و جانوران و همین‌طور تولید میکروارگانیسم‌های خاص است. رشته بیوتکنولوژی دارای گرایش‌های مختلف هستند که این گرایش‌ها در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری درج شده‌اند. این رشته در سا‌‌ل‌های اخیر با رواج شرکت‌های دانش‌بنیان بازار کار مناسبی دارد.
ما در این مطلب در تلاشیم تا به معرفی کامل رشته بیوتکنولوژی، گرایش‌ها، دروس و درآمد آن بپردازیم. لطفاً تا پایان معرفی رشته بیوتکنولوژی که در ایران با نام زیست فناوری نیز شناخته می‌شود، با ما همراه باشید.
معرفی رشته بیوتکنولوژی
اساس و پایه بیوتکنولوژی یا زیست فناوری را می‌توان انتقال ژن از یک موجود به موجود دیگر دانست. بیوتکنولوژیستها تلاش می‌کنند در نتیجه انتقال ژن‌ها، سبب بهبود یک فعالیت و عملکرد در یک موجود جدید شوند. به‌عنوان مثال استفاده از بیوتکنولوژی در کشاورزی موجب مقاومت گیاهان در برابر آفات و بیماری‌ها، افزایش تولید محصولات و بهبود کیفیت آنها می‌شود. از دیگر کاربردهای مهم این رشته، تولید داروهای نوترکیب و همچنین فرآورده‌هایی غذایی جدید است.
آن دسته از داوطلبانی که مرحله آزمون کتبی کنکور سراسری را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند، باید مرحله انتخاب رشته را انجام دهند. بنابراین، انتخاب رشته کنکور یکی از مهم‌ترین و البته سرنوشت سازترین مراحل پذیرش در دانشگاه و یافتن شغل مناسب است. در نتیجه، نیازمند دقت فراوان و تصمیم‌گیری اصولی و اساسی است. به همین دلیل، لازم است به خوبی با این رشته آشنا شده و اطلاعاتی کافی در مورد آن داشته باشید.
وظایف یک کارشناس بیوتکنولوژی چیست؟
در این بخش قصد داریم به معرفی و شرح وظایف کارشناس رشته بیوتکنولوژی بپردازیم.
- از جمله وظایف یک کارشناس بیوتکنولوژی نظارت بر خط تولید و ارائه گزارشات منظم به مسئول فنی آزمایشگاه است.
- کنترل کیفی آزمایشگاه نیز برعهده کارشناسی بیوتکنولوژی است.
- یک بیوتکنولوژیست می‌تواند وظیفه مدیریت سیستم تولیدی در کارخانه‌های مربوطه را نیز برعهده بگیرد.
- انجام پژوهش و گردآوری اطلاعات در زمینه تولید آنزیم‌ها، پروتئین‌ها، پلی ساکاریدها، قارچ‌ها و مخمرها نیز از جمله وظایف یک بیوتکنولوژیست است.
- کارشناسان بیوتکنولوژیست می‌توانند در حوزه تولید داروهای نوترکیب و واکسن‌ها، تشخیص بیماری‌های عفونی و ارثی و سرطانی، تعیین نقشه ژنی و درمان‌های مولکولی و غیره نیز فعالیت کنند.
چه درس هایی از دوره دبیرستان در رشته بیوتکنولوژی کاربردی تر هستند؟
در صورتی که شما نیز به عنوان یک دانش‌آموز رشته تجربی قصد تحصیل در رشته بیوتکنولوژی را دارید، باید به این نکته توجه داشته باشید که به عنوان یک بیوتکنولوژیست بر روی دروسی مانند، شیمی، زیست و ریاضی دبیرستان تسلط کامل باشید.
اگر رشته بیوتکنولوژی رشته محبوب شما برای تحصیل در دانشگاه است، باید بدانید که برای قبولی در این رشته به چه رتبه و ترازی احتیاج دارید. شما از طریق پنل تخمین رتبه می‌توانید به اطلاعات لازم برای قبولی در این رشته مانند تراز و درصد لازم در هر درس دست یابید.
دروس رشته بیوتکنولوژی در دوره کارشناسی
همانطور که حتماً می‌دانید مدت مجاز تحصیل در مقطع کارشناسی حدود چهار سال و برابر با هشت نیمسال تحصیلی است که دانشجویان می‌توانند کمی زودتر و یا حتی دیرتر نیز فارغ التحصیل شوند. دروس رشته بیوتکنولوژی در مقطع کارشناسی شامل روش تحقیق، ریاضی، اصول و مبانی مدیریت صنعتی، آشنایی با قرآن کریم، ریاضی عمومی، آمار و احتمالات، شیمی عمومی، شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی فیزیک، الکتریسیته و مغناطیس، موج و حرارت، فیزیک جدید است.
علاوه بر این دروس زیست شناسی عمومی، زیست شناسی سلولی، زیست شناسی مولکولی، ژنتیک عمومی، ژنتیک میکروارگانیسم ها، اصول مهندسی ژنتیک، میکروبیولوژی عمومی، میکروبیولوژی کاربردی نیز از جمله دروس این رشته هستند.
سایر دروس رشته بیوتکنولوژی عبارتند از، بیوشیمی ساختمانی، متابولیسم، ایمنی شناسی، زیست شناسی پرتوی، مبانی بیوتکنولوژی پزشکی، مبانی بیوتکنولوژی مولکولی، مبانی بیوتکنولوژی کشاورزی، مبانی بیوتکنولوژی محیطی، مقررات زیست ایمنی.
در مبحث معرفی رشته بیوتکنولوژی، شایان ذکر است که این رشته از سه مرحله کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تشکیل شده است. دانشجویان این رشته پس از گذراندن 132 واحد در مرحله کارشناسی این رشته و کسب معدل بیش از 16 می‌توانند در کنکور ارشد این رشته شرکت کنند.
درآمد رشته بیوتکنولوژی
مهم‌ترین بخش انتخاب رشته که به صورت مستقیم بر آینده داوطلبان اثر می‌گذارد، بحث موقعیت شغلی و بازارکار هر یک از رشتههای تحصیلی است. باید به این نکته توجه داشته باشید که برخی از دانشجویان امیدوارند که پس از تحصیل در دانشگاه‌های شهریه پرداز، بتوانند شغلی پیدا کنند. در واقع آنها قصد دارند که به این ترتیب هزینه پرداخت شده برای تحصیل را جبران کنند.
بهتر است بدانید که رشته بیوتکنولوژی، یک رشته نسبتاً جدید نه تنها در کشور بلکه در جهان است. با این حال موقعیت‌های شغلی نسبتاً خوبی برای فارغ التحصیلان این رشته مهیا است. فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند به عنوان نیروی انسانی متخصص برای مدیریت میانی و هدایت امور فنی خطوط تولید، مزارع و آزمایشگاه‌های تولید دارو و مواد غذایی فعالیت کنند.
شرایط ادامه تحصیل فارغ التحصیلان رشته بیوتکنولوژی + گرایش های کارشناسی ارشد
مقطع کارشناسی ارشد رشته بیوتکنولوژی دارای 6 گرایش مختلف است. دانشجویان پس از گذراندن 48 واحد تئوری در هر یک از گرایش‌های این رشته، 6 واحد پژوهش‌های انفرادی و ارائه 2 واحد سمینار می‌توانند از مقطع کارشناسی ارشد فارغ التحصیل شوند.
بهتر است بدانید که رشته تکنولوژی به صورت دوره دکتری مستقیم نیز ارائه می‌شود. دوره دکتری مستقیم بیوتکنولوژی، دوره آموزشی خاصی است که از بین رتبه‌های برتر دانشجو می‌پذیرد. دانشجویان این رشته پس از گذراندن واحدهای آموزشی، موفق اخذ درجه دکتری در رشته بیوتکنولوژی خواهند شد. در ادامه دروس تخصصی هر یک از گرایش‌های بیوتکنولوژی در مقطع کارشناسی ارشد را بیان می‌کنیم.
دروس تخصصی گرایش بیوتکنولوژی پزشکی
دروس گرایش پزشکی رشته بیوتکنولوژی عبارتند از، ایمونولوژی، ایمنی شناسی سلولی – مولکولی، ژنتیک پزشکی، متابولیت های میکروبی، فارماکوژنتیک، فرآورده‌های نوترکیب، مهندسی ژنتیک پیشرفته، آنزیمولوژی.
دروس تخصصی گرایش بیوتکنولوژی محیطی و دریایی
دروس تخصصی گرایش محیطی و دریایی شامل، فروشویی میکروبی، تصفیه بیولوژیکی فاضلاب‌ها، تصفیه بیولوژیکی آلاینده‌های خطرناک، آلودگی دریا و بیوتکنولوژی دریایی، پاکسازی زیستی، مدل سازی و شبیه سازی فرآیند‌ها، معادلات دیفرانسیل، شیمی فیزیک، میکروبیولوژی محیطی هستند.
دروس تخصصی گرایش بیوتکنولوژی مولکولی
دروس گرایش مولکولی رشته بیوتکنولوژی در مقطع ارشد شامل، بیوفیزیک، سلولی مولکولی، ژنتیک پیشرفته، آنزیم شناسی، ساختمان و عملکرد پروتئین‌ها، ساختمان و عملکرد اسید‌های نوکلئیک، زیست شناسی مولکولی پیشرفته، بیولوژی سلولی – مولکولی، تکوین، شیمی-فیزیک هستند.
دروس تخصصی گرایش فرآورش زیستی
از دروس تخصص فرآورش زیستی رشته بیوتکنولوژی می‌توان به مهندسی واکنش‌های شیمیایی، فرآیندهای جداسازی، طراحی راکتورهای بیوشیمیایی (بیوراکتورها)، مبانی بیوتکنولوژی تخمیر، پدیده‌های انتقالی در سیستم‌های بیوشیمی، کنترل فرآیند، طرح و اقتصاد مهندسی، معادلات دیفرانسیل، شیمی فیزیک اشاره کرد.
دروس تخصصی گرایش بیوتکنولوژی کشاورزی
همانطور که در ابتدای مطلب به آن اشاره کردیم یکی از مهم‌ترین دستاوردهای رشته بیوتکنولوژی تولید گیاهان مقاوم به آفت‌کش‌ها است. از جمله دروس این گرایش شامل، سیتوژنتیک (کلاسیک و نوین)، اصول اصلاح نباتات، اصلاح نباتات پیشرفته، کشت بافت گیاهی و کاربردهای آن، تعیین نقشه ژنی گیاهی (کلاسیک و نوین) هستند. دروسی مانند ژنتیک مولکولی گیاهی، روش‌های نوین انتقال ژن به گیاهان، آفات و بیماری‌های گیاهی، مهندسی ژنتیک پیشرفته نیز جزو دروس این گرایش به شمار می‌‌آیند.
دروس تخصصی گرایش بیوتکنولوژی میکروبی
از جمله دروسی که در گرایش میکروبی رشته بیوتکنولوژی تدریس می‌شود، می‌توان به میکروبیولوژی محیطی، فیزیولوژی میکروارگانیسم‌ها، پدیده‌های تخمیری، پروتئین‌ها و پلی ساکاریدهای میکروبی، بیوتکنولوژی غذایی، بیوتکنولوژی آرکی باکترها، آنتی بیوتیک‌ها، بیوتکنولوژی قارچ‌ها اشاره کرد.
به عنوان یک بیوتکنولوژیست به شما این اطمینان را می‌دهم که این رشته بسیار جذاب و کاربردی است. شما به عنوان یک بیوتکنولوژیست میکروبی می‌توانید در حوزه تولید داروهای آنتی‌بیوتیک بر مبنای گیاهان نیز فعالیت کنید. اگر به این رشته علاقه دارید باید به شما اینطور بگویم که آینده روشنی در انتظار رشته بیوتکنولوژی است.
یکی از مهم‌ترین وظایف و مزیت‌های کمک گرفتن از یک مشاور متخصص و با تجربه در حوزه کنکور، مشورت و راهنمایی گرفتن در زمان انتخاب رشته است. مشاور کنکور علاوه بر شناخت و تسلطی که بر مباحث مطالعاتی و آموزشی کنکور دارد، به خوبی با رشتههای دانشگاهی نیز آشنا است. بنابراین اگر شما نیز به عنوان داوطلب کنکور تجربی قصد کمک گرفتن از مشاوران مجموعه ما را دارید، می‌توانید به صفحه مشاوره کنکور تجربی مراجعه کنید. مشاوران نوتروفیل به شما کمک می‌کنند تا بهترین تصمیم را بگیرید.
رشته بیوتکنولوژی برای مهاجرت مناسب است؟
رشته بیوتکنولوژی از جمله رشته‌هایی است که پس از پاندمی کرونا مورد محبوبیت و توجه افراد قرار گرفت. از این رو، بسیاری از کشورها اقدام به جذب گسترده دانشجویان در رشته بیوتکنولوژی کردند. از جمله کشورهایی که به طور گسترده و در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتر دانشجو جذب می‌کنند، شامل موارد اشاره شده در زیر است.
- آمریکا
- کانادا
- آلمان
- انگلستان
- استرالیا
- سوئد
- روسیه
- هند
- اتریش
- چین
- فرانسه
رشته بیوتکنولوژی مناسب چه افرادی است
لازم است بدانید که رشته بیوتکنولوژی به علت ماهیت چند وجهی خود، با تمام علوم زیست شناسی، شیمی، ریاضی و فیزیک سروکار دارد. علاوه بر این، دانشجویان این رشته باید استفاده از ابزارهای مختلف کامپیوتری را نیز یاد بگیرند. از آنجایی که این رشته مبتنی بر تفکر خلاق و پشتکار است در نتیجه، کلاس درس رشته بیوتکنولوژی، علاوه بر دروس تئوری، اصول و قوانین حاکم بر دستگاه‌های زیستی و آزمایشگاهی نیز تدریس می‌شود.
جالب است بدانید که از دانشجویان و فارغ التحصیلان این رشته در مقطع دکتری انتظار می‌رود تا بتوانند یک شرکت دانش بنیان زیست فناورانه را تاسیس و اداره کند. در ادامه این بخش به معرفی ویژگی‌های دانشجویان و افراد فعال در این حوزه می‌پردازیم.
- متقاضیان رشته بیوتکنولوژی باید نسبت به ویژگی‌های موجودات مختلف و کاربرد آنها در زندگی انسان، کنجکاو بوده و سرچ و پژوهش در این حوزه برای آنها جالب باشد.
- داوطلبان رشته بیوتکنولوژی باید نسبت به مشکلات فعلی سبک زندگی بشر، مثل آلاینده‌ها و سوخت‌های فسیلی، حساس و کنجکاو باشند.
- بیوتکنولوژیستها از کار گروهی لذت برده و به هیچ وجه از شکست، نمی‌ترسند.
- تفکر خلاق دارند و از چالش‌های جدید استقبال می‌کنند.
- داوطلبان این رشته به طور روزانه با دستگاه‌های مختلف آزمایشگاهی سروکار دارند، بنابراین باید حوصله محاسبات سنگین، یادگیری انواع نرم افزارها و طرز کار دستگاه‌های پیچیده آزمایشگاهی را داشته باشند.
- در زبان انگلیسی، مهارت کافی داشته و اهل سرچ و مطالعه مقالات سایر پژوهشگران هستند.
انتخاب رشته در سال کنکور امری به شدت مهم و تاثیرگذار در آینده افراد است. به همین دلیل است که بسیاری از داوطلبان معتقدند که پس از آزمون کنکور استرس و نگرانی آنها تمام نمی‌شود بلکه به مبحث انتخاب رشته منتقل می‌شود. اگر شما نیز در مورد انتخاب رشته نگران هستید بهتر است بدانید که نوتروفیل و مشاوران آن در این مسیر همراه و هم‌قدم شما هستند و در زمان انتخاب رشته نیز به شما کمک می‌کنند تا بهترین تصمیم را برای آینده خود بگیرید.
لیست دانشگاه های ارائه دهنده رشته بیوتکنولوژی
جالب است بدانید که رشته بیوتکنولوژی در 33 حوزه مختلف فعالیت دارد. در ادامه این بخش به معرفی دانشگاه‌های ارائه کننده رشته بیوتکنولوژی در مقطع کارشناسی پرداختیم. توجه داشته باشید که فقط دانشگاه تهران رشته بیوتکنولوژ یرا به صورت دکتری پیوسته ارائه می‌کند.
- دانشگاه الزهرا تهران
- دانشگاه تخصصی فناوری‌های نوین آمل
- دانشگاه تهران
- دانشگاه شاهد تهران
- دانشگاه شهید بهشتی
- دانشگاه کاشان
- دانشگاه کردستان
- دانشگاه مراغه
سازمان سنجش هر ساله لیستی شامل کد رشته و ظرفیت هر رشته اعم از روزانه، شبانه، غیرانتفاعی، آزاد و خودگردان را منتشر می‌کنند. داوطلبان مجاز به انتخاب رشته کنکور، پس از انتشار این لیست‌ها به بررسی این جدول‌ها پرداخته و از بین رشته‌ها معرفی شده، می‌توانند 150 کد رشته مختلف را انتخاب کنند. در صورتی که قصد دارید تا از رشتههای ارائه شده برای داوطلبان تجربی مطلع شوید، می‌توانید به صفحه رشته های تجربی مراجعه کنید.
سخن پایانی
ما در این مقاله تلاش کردیم تا به معرفی رشته بیوتکنولوژی بپردازیم. در صورتی که شما در این مورد سوال و یا ابهامی دارید، لطفا در قسمت نظرات برای ما بنویسید؛ مشاوران نوتروفیل به شما پاسخ می‌دهند.
سوالات متداول
رشته بیوتکنولوژی چیست؟
بیوتکنولوژی یک رشته از شاخه مادر زیست شناسی بوده که اساس و مبنای آن انتقال ژن در موجودات زنده است.
چگونه می‌توان به لیست دروس عمومی و اختصاصی رشته بیوتکنولوژی دست یافت؟
ما در این مطلب دروس تخصصی و عمومی رشته بیوتکنولوژی را شرح دادیم، با این‌حال، واحدهای درسی این رشته توسط دانشگاه‌های ارائه کننده آن نیز ارائه شده است.
بازارکار رشته بیوتکنولوژی چگونه است؟
موقعیت‌های شغلی و بازارکار رشته بیوتکنولوژی با توجه به تازه و جدید بودن آن در مقایسه با رشتههای پیراپزشکی مثل آزمایشگاه کم‌تر است. اما با توجه به گسترش این رشته بازارکار این رشته نیز گسترده شده است.
