مهندسی ساخت و تولید یک رشته چالش‌برانگیز و پویا است که نیازمند خلاقیت، مهارت‌های حل مسئله و تفکر تحلیلی قوی است. اگر به دنبال شغلی هستید که در آن بتوانید با استفاده از دانش و مهارت‌های خود چیزهای جدیدی بسازید، رشته مهندسی ساخت و تولید می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد.
به‌طورکلی رشته ساخت و تولید علمی است که به تبدیل ایده‌ها به محصولات واقعی می‌پردازد. اگر دوست دارید این رشته را در دانشگاه‌های تراز اول مثل امیرکبیر قبول شوید باید برای رتبه زیر هزار تلاش کنید؛ اما با رتبه‌های چند رقمی نیز می‌توان در سایر دانشگاه‌های مهندسی در این رشته پذیرش گرفت. در این مقاله از نوتروفیل همراه ما باشید تا جزئیات بیشتری از این رشته را بررسی کنیم.
رشته مهندسی ساخت و تولید چیست؟
رشته مهندسی ساخت و تولید که به انگلیسی (Manufacturing Engineering) نامیده می‌شود، شاخه‌ای از مهندسی است که به آموزش و تجربه در فرآیندهای تولیدی مانند جوشکاری، ماشین‌کاری، تعمیرات و نگهداری می‌پردازد. این رشته به مهندسان مهارت‌های لازم برای برنامه‌ریزی در فرآیندهای تولید، تحقیق و بهبود ابزارها، روند پروژه، ماشین‌آلات و تجهیزات را آموزش می‌دهد تا بتوان محصولات با کیفیتی را با هزینه بهینه تولید کرد.
به‌عبارت‌دیگر مهندسان ساخت و تولید با استفاده از دانش مهندسی مکانیک، برق، مواد و صنایع، سیستم‌هایی را برای تبدیل مواد خام به محصولات نهایی طراحی، اجرا و بهینه‌سازی می‌کنند و هدف اصلی آنها را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- تولید محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب
- انجام کارهای تولید به کارآمدترین شکل ممکن و با کمترین ضایعات
- تضمین ایمنی و بهداشت کارگران
مهندسی ساخت و تولید یکی از رشته‌های پرکاربرد ریاضی فیزیک است که در صنایع مختلفی کاربرد دارد. در مقاله رشته های ریاضی فیزیک لیست کاملی از این رشته‌ها معرفی شده‌اند.
توانایی‌هایی لازم برای مهندسی ساخت و تولید
مهندسی ساخت و تولید رشته‌ای چالش‌برانگیز و پویا است که به طیف وسیعی از مهارت‌ها و توانایی‌ها نیاز دارد. یکی از اصول مهمی که در انتخاب رشته باید در نظر بگیرید این است که اصلا چنین روحیه و مهارتی در شما وجود دارد؟
به همین دلیل بهتر است در دوران کنکور به خوبی با مشاور خود درباره رشته‌های موردعلاقه‌تان صحبت کنید. در صفحه مشاوره کنکور ریاضی می‌توانید لیست برترین مشاوران نوتروفیل را ببینید که تجربه‌شان برای شما مفید خواهد بود. در اینجا به برخی از مهم‌ترین توانایی‌های مورد نیاز برای موفقیت در این رشته اشاره می‌کنیم:
مهارت‌های فنی
- دانش قوی در علوم پایه و مهندسی مثل ریاضی، فیزیک، شیمی، مکانیک، برق، مواد و…
- آشنایی با نرم‌افزارهای طراحی و شبیه‌سازی مثل CAD، CAM، CAE و…
- مهارت‌های آزمایشگاهی و انجام آزمایش‌های مختلف برای اندازه‌گیری و کنترل کیفیت مواد و فرآیندها
- مهارت‌های حل مسئله و توانایی شناسایی و حل مشکلات پیچیده فنی
مهارت‌های تحلیلی
- توانایی جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها و استفاده از روش‌های آماری و ابزارهای مختلف برای تفسیر داده‌ها
- مهارت تصمیم‌گیری و انتخاب بهترین راه‌حل برای یک مشکل خاص
مهارت‌های بین‌فردی
- مهارت‌های ارتباطی قوی
- مهارت کار تیمی
- مهارت رهبری
- خلاقیت
- انعطاف‌پذیری
- تعهد به کار
علاوه بر این موارد، علاقه به ساخت و تولید، تمایل به کار با دست و ماشین‌آلات و اشتیاق به یادگیری چیزهای جدید نیز از جمله ویژگی‌های مهمی هستند که برای موفقیت در این رشته ضروری است.
وظیفه مهندسی ساخت و تولید چیست؟
مهندسی ساخت و تولید رشته‌ای گسترده است که وظایف مختلفی را در بر می‌گیرد و به‌طورکلی، مهندسان ساخت و تولید مسئول تبدیل ایده‌ها به محصولات واقعی هستند. موارد زیر جزو وظایف اصلی فارغ‌التحصیلان رشته ساخت و تولید است:
طراحی فرآیندهای تولید:
- انتخاب مواد، ابزار و روش‌های مناسب برای ساخت محصول
- طراحی خطوط تولید و چیدمان تجهیزات
- تهیه دستورالعمل‌ها و روش‌های کاری
- انجام محاسبات فنی و مهندسی
برنامه‌ریزی و کنترل تولید:
- تهیه برنامه‌های تولید و زمان‌بندی فعالیت‌ها
- نظارت بر فرآیند تولید و اطمینان از کیفیت محصولات
- کنترل موجودی مواد و قطعات
- حل مشکلات مربوط به فرآیند تولید
مدیریت زنجیره تامین:
- شناسایی و انتخاب تامین‌کنندگان مواد و قطعات
- مذاکره و عقد قرارداد با تامین‌کنندگان
- مدیریت انبار و موجودی کالا
- اطمینان از کیفیت مواد و قطعات ورودی
بهبود مستمر:
- جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به فرآیند تولید
- شناسایی فرصت‌های بهبود
- اجرای طرح‌های بهبود
- اندازه‌گیری نتایج و پایش پیشرفت
البته وظایف دقیق مهندسان ساخت و تولید با توجه به صنعت، کارفرما و موقعیت شغلی آنها متفاوت خواهد بود و ممکن است مواردی چون مدیریت پروژه، تحقیق و توسعه، بازاریابی و فروش، آموزش و mentorship نیز جزو شرح وظایف آنها باشد.
لیست دروس کارشناسی مهندسی ساخت و تولید
رشته مهندسی ساخت و تولید را می‌توان شاخه‌ای از مهندسی مکانیک دانست که از بکار گیری اصول ریاضی و فیزیک، قوانین علوم مهندسی، ساخت بهینه و اقتصادی تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز، طراحی و… شکل می‌گیرد. این رشته در مقطع کارشناسی 8 ترم است و دانشجویان در این 4 سال باید 140 واحد را پاس کنند. این واحدها نیز شامل موارد زیر هستند:
- دروس عمومی
- دروس پایه
- دروس اصلی
- دروس تخصصی
- کارآموزی
| لیست دروس کارشناسی رشته مهندسی ساخت و تولید | |||||
| دروس عمومی | معارف اسلامی 1 و 2 | اخلاق و تربیت اسلامی | انقلاب اسلامی و ریشه‌ها | تاریخ اسلام | متون اسلامی |
| فارسی | زبان خارجه | تربیت‌بدنی 1 و 2 | تنظیم خانواده | ||
| دروس پایه | ریاضی 1 و 2 | معادلات دیفرانسیل | محاسبات عددی | برنامه‌نویسی کامپیوتر | فیزیک 1 و 2 |
| شیمی عمومی | آزمایشگاه فیزیک 1 و 2 | ||||
| دروس اصلی | سیستم‌های اندازه‌گیری | آزمایشگاه سیستم‌های اندازه‌گیری | نقشه‌کشی 1 و 2 | انیورسال عمومی | کارگاه انیورسال |
| استاتیک | مقاومت مصالح 1 و 2 | آمار و احتمالات مهندسی | توانایی ماشین‌کاری | کارگاه توانایی ماشین‌کاری | |
| متالوژی | کاربرد برق و الکترونیک | کارگاه ماشین‌های کنترل عددی | طراحی قید و بندها | کارگاه جوشکاری تخصصی | |
| آزمایشگاه مقاومت مصالح | کارگاه کاربرد برق و الکترونیک | اصول ریخته‌گری | کارگاه طراحی قید و بندها | انتقال حرارت | |
| دینامیک | ماشین‌های کنترل عددی | کارگاه اصول ریخته‌گری | ترمودینامیک | ارتعاشات | |
| تولید مخصوص | آزمایشگاه طراحی و ساخت به کمک کامپیوتر | کارآموزی 1 | مکانیک سیالات | کاربرد هیدرولیک و سیستم‌های بادی | |
| طراحی و ساخت به کمک کامپیوتر | طراحی قالب‌های پرس | کارآموزی ۲ | اصول عملیات حرارتی | آزمایشگاه کاربرد هیدرولیک و سیستم‌های بادی | |
| تکنولوژی روش‌های جوشکاری | کارگاه طراحی قالب‌های پرس | پروژه | آزمایشگاه اصول عملیات حرارتی | طراحی اجزاء 1 و 2 | |
| دروس تخصصی | طراحی قالب‌های ریخته‌گری و آهنگری | ماشین ابزار تولیدی | تست‌های غیر مخرب | کارگاه تکنولوژی پلاستیک | مدیریت تولید |
| کارگاه قالب‌های ریخته‌گری و آهنگری | کارگاه ماشین ابزار تولیدی | آزمایشگاه تست‌های غیر مخرب | پلاستیستیه عملی و تغییر شکل فلزات | طراحی کارخانه | |
| کارگاه تولید مخصوص | تکنولوژی روش‌های ریخته‌گری | تکنولوژی پلاستیک | کنترل کیفیت | دینامیک ماشین | |
| ریاضی مهندسی | زبان تخصصی | ||||
برای قبولی در این رشته، داوطلبان باید در کنکور سراسری گروه ریاضی شرکت کرده و رتبه لازم را کسب کنند. به‌طورکلی این رشته در مقطع کارشناسی فقط گرایش عمومی دارد. اما در برخی از دانشگاه‌ها، گرایش‌های مختلفی مانند گرایش قالب‌سازی، گرایش ماشین‌ابزار و گرایش سیستم‌های تولیدی نیز در مقطع کارشناسی ارائه می‌شود.
شرایط ادامه تحصیل رشته مهندسی ساخت و تولید
این رشته هم در مقطع کاردانی و هم در مقطع کارشناسی ارائه می‌شود. اگر در مرحله اول در مقطع کاردانی قبول شدید برای ادامه تحصیل باید در کنکور کارشناسی ناپیوسته شرکت کنید. همان‌طور که گفتیم رشته مهندسی ساخت و تولید یکی از گرایش‌های مهندسی مکانیک است.
هیچ دانشگاهی در ایران برای کارشناسی‌ارشد و دکترا در رشته ساخت و تولید پذیرش ندارد. به همین دلیل برای تحصیلات تکمیلی مجبورید در همان رشته مکانیک یا سایر گرایش‌هایی که مقطع ارشد و دکترا دارند ادامه تحصیل دهید.
بازار کار مهندسی ساخت و تولید در ایران
خوشبختانه رشته مهندسی ساخت و تولید با وجود مشکلاتی که در سال‌های اخیر برای تولید پیش‌آمده باز هم بازار کار و درآمد خوبی دارد. مخصوصا اگر توانایی‌های ذهنی و فنی خود را در محل کارتان ثابت کنید، می‌توانید خیلی زود به موقعیت‌های خوب برسید. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در زمینه‌های مختلفی از جمله موارد زیر فعالیت کنند:
- طراحی و ساخت انواع ماشین‌آلات و تجهیزات
- راه‌اندازی و مدیریت خطوط تولید
- برنامه‌ریزی و کنترل فرآیندهای تولید
- انجام پژوهش‌های مرتبط با فرآیندهای تولید
- ارائه مشاوره به صنایع تولیدی
شاید برخی افراد بگویند رشته مهندسی ساخت و تولید برای خانم‌ها چندان مناسب نیست، چون علاوه بر مهارت‌های فنی باید مدام در محیط‌های تولیدی حضور داشته باشید. اما به‌هرحال خانم‌هایی بودند که حتی با وجود این شرایط توانستند در کارشان موفق شوند.
اگر با شرایط گفته شده بازهم به دنبال تحصیل در این رشته هستید، از طریق پنل تخمین رتبه کنکور نوتروفیل، معدل و ترازهای آزمون آزمایشی خود را وارد کنید تا بدانید احتمال قبولی شما در این رشته چقدر است.
مهندسی ساخت و تولید در خارج از کشور و شرایط مهاجرت با این رشته
چون ادامه تحصیل در این گرایش امکان‌پذیر نیست، اگر به مهاجرت فکر می‌کنید باید برای کارشناسی‌ارشد در آزمون مهندسی مکانیک قبول شوید. مهاجرت با رشته مکانیک هم مثل سایر رشته‌های مهندسی نیازمند مهارت و توانایی‌های منحصربه‌فرد است.
اگر از دانشگاه‌های برتر کشور فارغ‌التحصیل شده باشید و مدرک زبان خود را با نمره خوبی گرفته باشید؛ احتمال پذیرفته‌شدن شما در کشورهای اروپایی و آمریکا بالا خواهد بود.
از مشاوران نوتروفیل بپرسید
شاید با مطالعه این مقاله و شرایط ادامه تحصیل و مهاجرت رشته مهندسی ساخت و تولید کمی دچار سردرگمی شده باشید. به همین دلیل بهتر است قبل از رسیدن زمان انتخاب رشته با نوتروفیل تماس بگیرید و از مشاوران با تجربه ما سوالات خود را بپرسید.
البته در هر 3 طرح نوتروفیل ترتیبی داده شده تا مشاور در طول آزمون‌های آزمایشی، استعدادهای شما را کشف کند. با توجه به پتانسیل و توانایی شما بهترین رشته‌ها را شناسایی و برنامه‌ریزی مناسبی برای قبولی در آن طراحی کند. پس دیگر لازم نیست نگران هدفگذاری و پروسه انتخاب رشته خود باشید.
سوالات متداول
بازار کار و درآمد رشته ساخت و تولید چگونه است؟
با توجه به چالش‌هایی که مقابل شرکت‌های تولید وجود دارد، ثبات بازار کار این رشته کمی کمتر شده است. اما بسیاری از کارخانجات سعی می‌کنند با استخدام نیروی زبده، چرخ تولید را زنده نگهدارند.
آیا امکان اشتغال با مدرک کارشناسی ساخت و تولید وجود دارد؟
بله می‌توان بعد از فارغ‌التحصیلی مشغول به کار شد، اما هر چه ماهرتر باشید و توانایی‌های بیشتری داشته باشید احتمال استخدام شما بیشتر است.
ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر در این رشته امکان‌پذیر است؟
اگر قصد ادامه تحصیل دارید باید از طریق سایر گرایش‌های مکانیک اقدام کنید.
